Rządowe saldo budżetowe jest jednym z trzech głównych sald sektorowych w gospodarce narodowej, pozostałe to sektor zagraniczny i sektor prywatny. Suma nadwyżek lub deficytów w tych trzech sektorach z definicji musi wynosić zero. Na przykład, jeżeli istnieje nadwyżka finansowa z zagranicy (lub nadwyżka kapitałowa), ponieważ kapitał jest importowany (netto) w celu sfinansowania deficytu handlowego, a także istnieje nadwyżka finansowa z sektora prywatnego spowodowana tym, że oszczędności gospodarstw domowych przewyższają inwestycje przedsiębiorstw, to z definicji musi istnieć deficyt budżetowy sektora rządowego, tak więc wszystkie trzy salda netto wynoszą zero. Sektor rządowy obejmuje rządy federalne, stanowe i lokalne. Na przykład, deficyt budżetowy rządu USA w 2011 roku wyniósł około 10% PKB (z czego 8,6% PKB stanowił deficyt federalny), równoważąc nadwyżkę kapitałową w wysokości 4% PKB i nadwyżkę sektora prywatnego w wysokości 6% PKB.
Dziennikarz finansowy Martin Wolf argumentował, że nagłe przesunięcia w sektorze prywatnym z deficytu do nadwyżki zmusiły saldo rządowe do deficytu, a jako przykład podał USA: „Bilans finansowy sektora prywatnego przesunął się w kierunku nadwyżki o niewiarygodną wręcz skumulowaną wartość 11,2 procent produktu krajowego brutto między trzecim kwartałem 2007 roku a drugim kwartałem 2009 roku, czyli wtedy, gdy deficyt finansowy rządu USA (federalnego i stanowego) osiągnął swój szczyt…Żadne zmiany w polityce fiskalnej nie wyjaśniają załamania w masywnym deficycie fiskalnym między 2007 a 2009 rokiem, ponieważ nie było żadnych o jakimkolwiek znaczeniu. Załamanie jest wyjaśnione przez masywne przejście sektora prywatnego z deficytu finansowego w nadwyżkę lub, innymi słowy, z boomu do bessy.”
Ekonomista Paul Krugman wyjaśnił w grudniu 2011 roku przyczyny znacznego przejścia z deficytu prywatnego do nadwyżki: „To ogromne przejście do nadwyżki odzwierciedla koniec bańki mieszkaniowej, gwałtowny wzrost oszczędności gospodarstw domowych i załamanie inwestycji biznesowych z powodu braku klientów.”
Bilanse sektorowe (zwane również sektorowymi bilansami finansowymi) wywodzą się z ram analizy sektorowej dla makroekonomicznej analizy gospodarek narodowych opracowanych przez brytyjskiego ekonomistę Wynne’a Godleya.
GDP (Produkt Krajowy Brutto) to wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w ciągu jednego roku. PKB mierzy raczej przepływy niż zapasy (przykład: deficyt publiczny jest przepływem, mierzonym w jednostce czasu, podczas gdy dług publiczny jest zapasem, akumulacją). PKB może być wyrażony równoważnie w kategoriach produkcji lub typów nowo wyprodukowanych dóbr zakupionych, zgodnie z rachunkiem narodowym relacji między zagregowanymi wydatkami a dochodem:
Y = C + I + G + ( X – M ) {{displaystyle Y=C+I+G+(X-M)}
gdzie Y to PKB (produkcja; równoważnie, dochód), C to wydatki konsumpcyjne, I to prywatne wydatki inwestycyjne, G to wydatki rządowe na dobra i usługi, X to eksport, a M to import (więc X – M to eksport netto).
Innym spojrzeniem na rachunkowość dochodu narodowego jest zauważenie, że gospodarstwa domowe mogą rozdzielić całkowity dochód (Y) na następujące sposoby wykorzystania:
Y = C + S + T {{displaystyle Y=C+S+T}}
gdzie S to całkowite oszczędności, a T to całkowite opodatkowanie netto po odjęciu płatności transferowych.
Połączenie tych dwóch perspektyw daje
C + S + T = Y = C + I + G + ( X – M ) . {\displaystyle C+S+T=Y=C+I+G+(X-M).}
Więc
S + T = I + G + ( X – M ) . S+T=I+G+(X-M).}
Z tego wynika tożsamość rachunkowa dla trzech sald sektorowych – prywatnego krajowego, budżetu państwa i zewnętrznego:
( S – I ) = ( G – T ) + ( X – M ) . (S-I)=(G-T)+(X-M).
Równanie równowagi sektorowej mówi, że całkowite oszczędności prywatne (S) minus inwestycje prywatne (I) muszą być równe deficytowi publicznemu (wydatki, G, minus podatki netto, T) plus eksport netto (eksport (X) minus import (M)), gdzie eksport netto to wydatki netto nierezydentów na produkcję tego kraju. Tak więc całkowite oszczędności prywatne równają się inwestycjom prywatnym plus deficyt publiczny plus eksport netto.
W makroekonomii współczesna teoria pieniądza opisuje wszelkie transakcje między sektorem rządowym a sektorem nierządowym jako transakcje pionowe. Sektor rządowy obejmuje skarb państwa i bank centralny, natomiast sektor nierządowy obejmuje osoby prywatne i firmy (w tym prywatny system bankowy) oraz sektor zewnętrzny – czyli zagranicznych nabywców i sprzedawców.
W danym okresie budżet państwa może być deficytowy lub nadwyżkowy. Deficyt występuje, gdy rząd wydaje więcej niż opodatkowuje, a nadwyżka występuje, gdy rząd opodatkowuje więcej niż wydaje. Analiza sald sektorowych pokazuje, że z rachunkowego punktu widzenia deficyty budżetowe sektora publicznego zwiększają aktywa finansowe netto w sektorze prywatnym. Dzieje się tak dlatego, że deficyt budżetowy oznacza, że rząd w pewnym przedziale czasowym wpłacił do prywatnych gospodarstw więcej pieniędzy i obligacji niż usunął z nich w formie podatków. Nadwyżka budżetowa oznacza coś odwrotnego: w sumie rząd usunął więcej pieniędzy i obligacji z prywatnych zasobów poprzez podatki, niż włożył z powrotem poprzez wydatki.
Dlatego deficyt budżetowy, z definicji, jest równoważny dodaniu aktywów finansowych netto do sektora prywatnego, podczas gdy nadwyżka budżetowa usuwa aktywa finansowe z sektora prywatnego.
Objawia się to tożsamością:
( G – T ) = ( S – I ) – N X {{displaystyle (G-T)=(S-I)-NX}
gdzie NX to eksport netto. Oznacza to, że prywatne oszczędności netto są możliwe tylko wtedy, gdy rząd prowadzi deficyty budżetowe; alternatywnie, sektor prywatny jest zmuszony do oszczędzania, gdy rząd prowadzi nadwyżkę budżetową.
Zgodnie z ramami równowagi sektorowej, nadwyżki budżetowe równoważą oszczędności netto; w czasie wysokiego efektywnego popytu może to prowadzić do zależności sektora prywatnego od kredytu w celu finansowania konsumpcji. W związku z tym, dla rozwijającej się gospodarki, która chce uniknąć deflacji, konieczne jest utrzymywanie stałego deficytu budżetowego. Dlatego nadwyżki budżetowe są potrzebne tylko wtedy, gdy gospodarka ma nadmierny zagregowany popyt i grozi jej inflacja. Jeśli rząd emituje własną walutę, MMT mówi nam, że poziom opodatkowania w stosunku do wydatków rządowych (deficyt lub nadwyżka budżetowa) jest w rzeczywistości narzędziem polityki regulującym inflację i bezrobocie, a nie środkiem finansowania działalności rządu per se.