I z Duchem Twoim

O ile o wielu i złożonych elementach tłumaczenia muszą jeszcze zadecydować biskupi, o tyle o tłumaczeniu kilku zwrotów w porządku mszalnym zadecydowała już wcześniej instrukcja Liturgiam authenticam. Wśród nich są „pewne wyrażenia, które należą do dziedzictwa całego lub znacznej części starożytnego Kościoła, jak również inne, które stały się częścią ogólnego dziedzictwa ludzkiego…” Dlatego odpowiedź Et cum spiritu tuo „ma być respektowana przez tłumaczenie jak najbardziej dosłowne.” 1 Komentarze dla popularnego rozumienia tych dwóch elementów Liturgii znajdują się tutaj i mogą być swobodnie powielane za zwyczajowym uznaniem praw autorskich przez naszych czytelników.

I Z DUCHEM TWOIM

Prawdopodobnie najbardziej rozpowszechniony dialog w Liturgii Rytu Rzymskiego składa się z pozdrowienia: Dominus vobiscum et cum spiritu tuo. Od 1970 r. tłumaczy się je jako: Pan niech będzie z wami. A także z wami. W ramach dokonywanej obecnie rewizji tłumaczenia Mszału Rzymskiego, tłumaczenie tego dialogu zostało zmienione i brzmi: Pan niech będzie z wami. I z duchem twoim.

Ponieważ jest jasne, że zmiana na „i z duchem twoim” jest znaczącą i szeroko zakrojoną zmianą w długoletniej praktyce liturgicznej, poniższe pytania są podane w celu wyjaśnienia powodów zmiany i znaczenia samego dialogu.

1. Dlaczego odpowiedź et cum spiritu tuo została przetłumaczona jako i z duchem twoim?
   Tłumaczenie to było konieczne, ponieważ jest to bardziej poprawne oddanie et cum spiritu tuo. Ostatnie badania naukowe uznały potrzebę bardziej precyzyjnego tłumaczenia, które byłoby w stanie wyrazić pełne znaczenie tekstu łacińskiego.
2. Co z innymi głównymi językami? Czy muszą one zmienić swoje tłumaczenia? Nie. Angielski jest jedynym głównym językiem Rytu Rzymskiego, który nie przetłumaczył słowa spiritu. Włoskie (E con il tuo spirito), francuskie (Et avec votre esprit), hiszpańskie (Y con tu espíritu) i niemieckie (Und mit deinem Geiste) tłumaczenia z 1970 roku wszystkie dokładnie przetłumaczyły łacińskie słowo spiritu.
3. Czy Stolica Apostolska kiedykolwiek zajęła się tą kwestią?
   W 2001 roku Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów opublikowała instrukcję zatytułowaną Liturgiam authenticam, z podtytułem O używaniu języków wernakularnych w publikacji ksiąg liturgii rzymskiej. Instrukcja ta wyraźnie nakazuje, aby: „Pewne wyrażenia, które należą do dziedzictwa całego lub znacznej części starożytnego Kościoła, jak również inne, które stały się częścią ogólnego dziedzictwa ludzkiego, mają być respektowane przez przekład możliwie dosłowny, jak na przykład słowa odpowiedzi ludu Et cum spiritu tuo, albo wyrażenie mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa w Akcie pokuty w porządku Mszy świętej.” 2
4. Skąd pochodzi ten dialog?
   Odpowiedź et cum spiritu tuo znajduje się w Liturgiach zarówno Wschodu, jak i Zachodu, od najwcześniejszych dni Kościoła. Hipolita, skomponowanej w języku greckim około 215 roku n.e.
5. Jak ten dialog jest używany w Liturgii?
   Dialog ten jest używany tylko między kapłanem a ludem lub, wyjątkowo, między diakonem a ludem. Pozdrowienie nigdy nie jest używane w Liturgii Rzymskiej między osobą nie wyświęconą a zgromadzonymi.
6. Co ma na myśli kapłan, gdy mówi „Pan z wami”?ozdrawiając lud słowami „Pan niech będzie z wami”, kapłan wyraża swoje pragnienie, aby dynamiczne działanie Bożego Ducha zostało udzielone ludowi Bożemu, umożliwiając mu dokonanie dzieła przemiany świata, które Bóg mu powierzył.
7. Co lud ma na myśli, kiedy odpowiada „i z duchem waszym”?
   Wyrażenie et cum spiritu tuo jest skierowane jedynie do wyświęconego szafarza. Niektórzy uczeni sugerują, że spiritu odnosi się do daru ducha, który otrzymał podczas święceń. W swojej odpowiedzi lud zapewnia kapłana o tej samej Bożej pomocy ducha Bożego, a dokładniej o pomocy dla kapłana, aby mógł korzystać z darów charyzmatycznych udzielonych mu podczas święceń i w ten sposób wypełniać swoją prorocką funkcję w Kościele.
8. Jaką dalszą lekturę mógłby Ksiądz zaproponować na temat tego dialogu?

   Dla tych, którzy chcieliby zająć się tym zagadnieniem z bardziej naukowej perspektywy, mogą sięgnąć po

9. • J.A. Jungmann, S.J., Msza Święta Rytu Rzymskiego: jej początki i rozwój, przeł. F.A. Brunner C.Ss.R. (Westminster, MD: Christian Classics, 1986), 363.
   • Michael K. Magee, The Liturgical Translation of the Response „Et cum spiritu tuo”: Communio 29 (Spring 2002) 152-171.
   • W.C. Van Unnik, „Dominus Vobiscum:” The Background of a Liturgical Formula”: A.J.B. Higgins (ed.), New Testament Essays (Manchester, University Press, 1959) 270-305.

1Liturgiam authenticam, no. 56.

2 Liturgiam authenticam, no. 56