29.06.2015
Serbia odsłoniła pomnik człowieka, który zapoczątkował łańcuch wydarzeń prowadzących do I wojny światowej. Gavrilo Princip, który zamordował arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w 1914 roku, ma na Bałkanach dzielącą spuściznę.
Serbia w niedzielę zainaugurowała pomnik człowieka, którego zabójstwo arcyksięcia Franciszka Ferdynanda zapoczątkowało I wojnę światową.
Gavrilo Princip, którego dwumetrowa podobizna z brązu została odsłonięta przed tłumem setek osób w centrum Belgradu, wciąż wzbudza kontrowersje na podzielonych etnicznie Bałkanach.
Serbski prezydent Tomislav Nikolic opisał Principa jako bojownika o wolność i bohatera.
„Dziś nie boimy się prawdy”, powiedział Nikolic. „Gavrilo Princip był bohaterem, symbolem idei wolności, zabójcą tyranów i nosicielem europejskiej idei wyzwolenia z niewoli”, powiedział Nikolic tłumowi.”
Princip, serbski nacjonalista sprzeciwiający się okupacji swojego kraju przez Austro-Węgry, zastrzelił Ferdynanda, następcę tronu cesarskiego, 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie, co zapoczątkowało łańcuch wydarzeń, które sprawiły, że Europa pogrążyła się w I Wojnie Światowej.
Austria uznała Serbię za odpowiedzialną za zabójstwo arcyksięcia i przy wsparciu Niemiec zaatakowała Serbię, której sojusznicy, Rosja i Francja, zostali wkrótce wplątani w konflikt. Imperium Osmańskie, Wielka Brytania, a później Włochy i Stany Zjednoczone również przyłączyły się do walk.
Dziedzictwo Principa przez długi czas było źródłem kontrowersji na Bałkanach, w regionie nadal ostro podzielonym wzdłuż linii etnicznych i religijnych, który wyłonił się z podsycanej etnicznie wojny w latach 90-tych, która nastąpiła po rozpadzie byłej Jugosławii.
Serbowie w Bośni uważają Principa za bohatera, podczas gdy Chorwaci i Muzułmanie powszechnie postrzegają go jako zabójcę i nacjonalistę, który dążył do zajęcia Bośni przez Serbię. W momencie wybuchu I wojny światowej większość muzułmanów i Chorwatów wolała pozostać częścią imperium austro-węgierskiego.
W zeszłym roku w Sarajewie obchodzono 100-lecie zamachu, ale serbscy i bośniaccy przywódcy uniknęli tego wydarzenia z powodu podzielonej spuścizny Principa.
Milorad Dodik, przywódca Serbów bośniackich obecny na odsłonięciu pomnika powiedział, że inauguracja pomnika jest równoznaczna z „walką o wolność dzisiaj.”
I wojna światowa ostatecznie pochłonie około 14 milionów istnień ludzkich, w tym 5 milionów cywilów i 9 milionów wojskowych. Princip został aresztowany zaraz po zamachu i zmarł w niewoli na kilka miesięcy przed zakończeniem wojny na terenie dzisiejszych Czech.
bw/bk (AP, AFP, Reuters)