Nerveuze streng is een term die kan verwijzen naar ofwel (1) de enkele, holle, met vloeistof gevulde, dorsale baan van zenuwweefsel die een van de bepalende kenmerken is van chordaten (ruggenmerg) en zich ontwikkelt tot het ruggenmerg en de hersenen van gewervelde dieren; of (2) de typisch stevige, ventrale, dubbele rij zenuwvezels die bij sommige fyla van ongewervelden wordt aangetroffen (ventraal zenuwstreng).
In beide gevallen verwijst de term zenuwstreng naar een bundel zenuwvezels die de lengte-as van een dier doorkruist en een belangrijke structuur is van het centrale zenuwstelsel van het dier. Bij chordaten is het zenuwstreng echter buisvormig, hol, met vloeistof gevuld, en loopt het dorsaal, boven de notochorda en het darmkanaal, terwijl het bij niet-chordaten massief is en ventraal loopt, onder het spijsverteringskanaal. Zij verschillen ook in die zin, dat het zenuwstreng bij chordaten wordt gevormd door invaginatie in het embryo, terwijl bij niet-chordaten het zenuwstreng niet wordt gevormd door invaginatie.
Het feit dat alle chordaten, zo divers als zij zijn (van manteldieren tot slijmprikken tot vissen tot vogels tot apen), op een bepaald punt in hun levenscyclus de aanwezigheid van een dorsale zenuwstreng gemeen hebben, toont de onderlinge verbondenheid en eenheid van de natuur aan, en is tevens een bewijs voor een gemeenschappelijke afstamming. Evenzo toont het delen van een ventrale zenuwstreng onder soorten van met name ongewervelde phyla de eenheid binnen deze taxon.
Ventrale zenuwstreng
Het ventrale zenuwkoord is een bundel zenuwvezels, meestal een stevige dubbele stand (paar) van zenuwkoorden, die loopt langs de lengteas van sommige fyla’s van langwerpige ongewervelden, en deel uitmaakt van het centrale zenuwstelsel van de ongewervelde. In de meeste gevallen loopt deze zenuwbaan ventraal, onder de darm, en staat in verbinding met de cerebrale ganglia. Tot de phyla die ventrale zenuwstrengen vertonen, behoren nematoden (rondwormen), anneliden (zoals regenwormen), en geleedpotigen (zoals insecten en rivierkreeften).
De ventrale zenuwstreng bestaat gewoonlijk uit een paar gedeeltelijk vergroeide zenuwstrengen die in de lengterichting langs het ventrale vlak van de dieren lopen, van het voorste naar het achterste (de thoracale en abdominale tagma bij de geleedpotigen). Een basisstructuur is bijvoorbeeld het scenario waarbij elk lichaamssegment wordt geïnnerveerd door paren ganglia (of het kan worden beschreven als elk segment heeft één ganglia, maar die ganglia bestaan uit een paar hemiganglia aan weerszijden). Ganglia van aangrenzende segmenten zijn met elkaar verbonden door zenuwvezels die connectieven (of “intersegmentale connectieven”) worden genoemd. Binnen een segment zijn de hemiganglia met elkaar verbonden door een baan zenuwvezels, commissures genaamd, die van de ene zijde naar de andere zijde van het zenuwstreng lopen. Het hele systeem lijkt enigszins op een touwladder.
Er zijn verschillende gradaties van vergroeiing van de ganglia bij verschillende taxon. Bij sommige dieren zijn de bilaterale ganglia versmolten tot één groot ganglion per segment. Dit kenmerk komt het meest voor bij insecten.
In tegenstelling tot chordaten ontwikkelt het zenuwstreng bij ongewervelden zich niet door invaginatie. In plaats van dat de cellen zich dorsaal op het buitenoppervlak van het embryo verzamelen, naar binnen vouwen en dan naar hun definitieve positie zakken, verplaatsen de cellen zich bij de vorming van het ventrale zenuwstreng gewoonlijk afzonderlijk naar binnen (Campbell et al. 2013).
Dorsaal zenuwstreng
Het dorsale zenuwstreng is een holle bundel zenuwvezels die dorsaal de lengteas van chordaten in een bepaald stadium van hun leven doorkruist, en boven de notochorda en de darm loopt. Het ruggenmerg is een embryonale eigenschap die uniek is voor chordaten. Andere onderscheidende kenmerken van het fylum Chordata is dat zij alle op een bepaald moment in hun leven een notochorda, een post-anale staart, een endostylus en faryngeale spleten hebben. Bij gewervelde dieren verandert dit embryonale kenmerk, dat bekend staat als het ruggenmerg, in de hersenen en het ruggenmerg.
Chordata wordt onderverdeeld in diverse subphyla, gewoonlijk de drie subphyla van Urochordata (manteldieren), Cephalochordata (lancetten of amphioxus), en Vertebrata (hoewel de slijmprikken, die geen wervels hebben, soms niet worden ingedeeld bij Vertebrata maar bij hun eigen subphylum Myxini en in sommige taxonomieën het subphlyum Craniata wordt gebruikt om slijmprikken en andere gewervelde dieren in op te nemen). Urochordate larven hebben een zenuwstreng en een notochorda, maar deze gaan verloren op volwassen leeftijd. Cefalochordaten hebben een zenuwstreng en een notochorda, maar geen wervel. Bij alle gewervelde dieren, behalve de slijmprikken, is het holle ruggenmerg omgeven met kraakbenige of benige wervels en is de notochorda over het algemeen gereduceerd. (In tegenstelling tot de vertebraten hebben de manteldieren en de cefalochordaten geen enkele vorm van schedel. Die met een schedel, dat zijn de vertebraten, worden ondergebracht in de taxonomische groep Craniata). Bij de gewervelde dieren ontwikkelt het embryonale ruggenmerg zich tot een ruggenmerg met hersenen (Towle 1989).
Het ruggenmerg ontwikkelt zich uit een plaat van ruggenmerg-ectoderm dat zich invagineert tot een holle, met vloeistof gevulde buis. In wezen vouwt het neurale weefsel, dat zich boven de zich ontwikkelende notochorda op het buitenoppervlak van het embryo concentreert, zich tot een holle, neurale buis, en zakt vervolgens naar beneden om zijn interne positie te bereiken (Campbell et al. 2013).
- Campbell, D., A. Plescia, and W. Fillmore. 2013. Phylum Chordata. Cornell BIOG 1105-1106.. Op 2 juli 2013 ontleend.
- Campbell, N. A., J. B. Reece, L. A. Urry, et al. 2008. Biologie, 8e editie. San Francisco: Pearson/Benjamin Cummings. ISBN 97805368444.
- Hickman, C., L. Roberts, S. Keen, A. Larson, and D. Eisenhour. 2006. Animal Diversity, 4e editie. New York: McGraw Hill. ISBN 9780072528442.
- Lobster Conservancy. 2003. Kreeftenbiologie. Lobster Conservancy. Op 2 juli 2013 ontleend.
- Towle, A. 1989. Moderne biologie. Austin, TX: Holt, Rinehart and Winston. ISBN 0030139198.
- Vergelijking van ruggenmerg en ventraal zenuwmerg. Op 2 juli 2013 ontleend.
- Insectenmorfologie. Op 2 juli 2013 ontleend.
Credits
De schrijvers en redacteuren van de Nieuwe Wereld Encyclopedie hebben het Wikipedia-artikel herschreven en aangevuld in overeenstemming met de normen van de Nieuwe Wereld Encyclopedie. Dit artikel voldoet aan de voorwaarden van de Creative Commons CC-by-sa 3.0 Licentie (CC-by-sa), die gebruikt en verspreid mag worden met de juiste naamsvermelding. Eer is verschuldigd onder de voorwaarden van deze licentie die kan verwijzen naar zowel de medewerkers van de Nieuwe Wereld Encyclopedie als de onbaatzuchtige vrijwillige medewerkers van de Wikimedia Foundation. Om dit artikel te citeren klik hier voor een lijst van aanvaardbare citeerformaten.De geschiedenis van eerdere bijdragen door wikipedianen is hier toegankelijk voor onderzoekers:
- Zenuw_koord geschiedenis
- Ventrale_nerve_koord geschiedenis
- Dorsale_nerve_koord geschiedenis
De geschiedenis van dit artikel sinds het werd geïmporteerd in de New World Encyclopedia:
- Geschiedenis van “Zenuwstreng”
Aantekening: er kunnen beperkingen gelden voor het gebruik van afzonderlijke afbeeldingen waarvoor een aparte licentie is afgegeven.