Diverticulitis is een veelvoorkomend en soms ernstig probleem dat elk jaar enkele honderdduizenden mensen treft. Diverticulitis is de aandoening waarbij kleine uitstulpingen of “zakken” in de wand van de dikke darm, diverticula genaamd, ontstoken en geïnfecteerd raken, en presenteert zich meestal als een constante pijn in de onderbuik, geassocieerd met koorts of koude rillingen, en vaak een opgeblazen gevoel of constipatie symptomen. Hoewel diverticulitis de laatste jaren steeds vaker voorkomt, is er nog niet veel bekend over de oorzaak ervan.
De blauwe pijlen geven kleine uitstulpingen in de wand van de dikke darm aan, die diverticula worden genoemd.
De voeding wordt al lang genoemd als factor die bijdraagt tot de vorming van deze diverticula, die uiteindelijk kunnen gaan ontsteken, wat kan leiden tot diverticulitis (de toestand waarin de zakjes alleen aanwezig zijn zonder dat er sprake is van een infectie/ontsteking, wordt diverticulose genoemd). We weten dat diverticulaire ziekten zeldzaam zijn in landen waar de vezelinname hoog is, en we weten dat wanneer bevolkingen overschakelen op een meer westers dieet (arm aan vezels/rijk aan eiwitten, vetten en verwerkte suikers) het aantal diverticulaire ziekten navenant stijgt. Dus als vezels beschermen tegen het ontwikkelen van diverticulaire aandoeningen, is het dan logisch dat het toevoegen van vezels wanneer men al diverticulose heeft, toekomstige complicaties zal helpen voorkomen?
Het antwoord op bovenstaande vraag is onbekend, maar omdat vezels een meestal onschadelijk supplement zijn en andere voordelen voor de gezondheid hebben, adviseren we vaak vezelsuppletie aan patiënten nadat bij hen diverticulose of diverticulitis is vastgesteld. Maar hoe zit het met het gebruikelijke advies om zaden, noten, maïs en popcorn te vermijden, dat door sommige artsen en de meeste familieleden/vrienden wordt gegeven zodra ze de woorden diverticulose of diverticulitis horen? Men kan redeneren dat het gezond verstand is om te proberen te voorkomen dat scherpe, harde, onverteerbare zaden vast komen te zitten in een divertikel en een schaafwond of perforatie veroorzaken die kan leiden tot infectie en andere vervelende dingen. Maar zit er wel een geldige wetenschappelijke onderbouwing achter deze aanbeveling?
Hoewel ik niet zeker weet wanneer of waar deze aanbeveling is ontstaan, hoort zij waarschijnlijk meer thuis in de categorie “fabeltjes van oude wijven” dan in de categorie “wetenschappelijk feit”. Laat ik mijn redenering hiervoor toelichten:
Rode pijlen geven aan dat de ontlasting in diverticula terecht is gekomen.
Bij colonoscopie wordt vaak gezien dat bij patiënten met diverticulose in elk divertikel een klein bolletje ontlasting terechtkomt. Vermoedelijk is dit de natuurlijke gang van zaken in de dikke darm van de patiënt met diverticulose. Dus als kleine harde korreltjes ontlasting (meestal samengesteld uit onverteerbaar afval en bacteriële massa) geen infectie veroorzaken, waarom zou een klein zaadje of nootje dan wel een probleem veroorzaken? Toch doen mensen nog steeds veel moeite om zaden, noten en maïs te vermijden, waardoor ze zichzelf een hoop ellende bezorgen als het gaat om maaltijdopties. Is dat het allemaal waard?
Ik zou zeggen dat het niet nodig is om zaden en noten te vermijden als je diverticulaire ziekte hebt. Waarschijnlijk is het beste bewijs dat zaden, noten, maïs en popcorn geen complicaties veroorzaken bij patiënten met diverticulaire ziekten afkomstig van een studie gepubliceerd in JAMA in 2008 waaruit bleek dat niet alleen de inname van noten, zaden, popcorn en maïs NIET geassocieerd was met het ontwikkelen van diverticulitis, maar dat in feite het tegenovergestelde waar was. Het eten van meer zaden, noten, maïs en popcorn leek zelfs geassocieerd te zijn met een MINDER grote kans op het ontwikkelen van diverticulitis! Van deze voedingsmiddelen wordt gedacht dat ze enigszins ontstekingsremmend zijn, en daarom mogelijk bescherming bieden tegen diverticulitis.
Dus wat is het ideale dieet om de ontwikkeling van diverticulaire aandoeningen te voorkomen? Ik denk dat het vrij duidelijk is dat een vezelrijk dieet de beste manier is om de ontwikkeling van diverticulose te voorkomen. Maar wat als je te laat bent met een vezelrijk dieet, maar nog steeds veranderingen wilt aanbrengen om de volgende aanval van diverticulitis te voorkomen? Beginnen met een vezelrijk dieet op latere leeftijd kan nog steeds helpen om de ontwikkeling van meer diverticula te verminderen, maar helaas is er geen manier om de bestaande diverticula om te keren (behalve chirurgische resectie van het zieke segment van de dikke darm). Er zijn echter nog steeds dieetveranderingen die kunnen helpen.
Het lijkt erop dat diëten met veel rood vlees ook worden geassocieerd met de ontwikkeling van diverticulitis. Dit staat los van het effect van vezels, aangezien roodvleeseters vaker diverticulitis ontwikkelen dan hun vegetarische tegenhangers, zelfs na controle van de vezelinname tussen de groepen. Wat interessanter is, is dat de onderzoekers ontdekten dat het recente dieet van de laatste 1-4 jaar vóór het ontwikkelen van diverticulitis het risico meer leek te bepalen dan de levenslange voedingsgewoonten. Dat betekent dat het veranderen naar een vezelrijk, vleesarm dieet nu nog steeds je kans op het ontwikkelen van diverticulitis in de nabije toekomst kan verminderen. Maar bekijk het van de zonnige kant – je kunt tenminste alle zaden, noten, maïs en popcorn eten die je wilt!
Frederick Gandolfo is gastro-enteroloog en blogt op Retroflexions.
Image credit: .com