De Niagara Falls hebben in de loop der eeuwen al heel wat dramatische stunts meegemaakt, sinds een plaatselijke hoteleigenaar in 1827 een veroordeeld schip met een “lading woeste dieren” over de watervallen stuurde. (Alleen de gans overleefde de duik.) Maar geen prestatie heeft meer bezoekers getrokken dan een wetenschappelijk onderzoek dat in 1969 werd uitgevoerd. In dat jaar draaide het U.S. Army Corps of Engineers de American Falls dicht. De ingenieurs wilden een manier vinden om de onooglijke rotsblokken te verwijderen die zich sinds 1931 aan de basis hadden opgestapeld, waardoor de hoogte van de waterval gehalveerd werd. Maar de studie zelf bleek aantrekkelijker dan welke verbetering ook die zij konden aanbevelen. Het eerste weekend na de “ontwatering” kwamen zo’n 100.000 mensen opdagen om dit natuurwonder zonder zijn vloeibare sluier te aanschouwen.
De voorstelling zal de komende jaren een toegift krijgen, wanneer de staat New York de American Falls opnieuw ontwatert. Het doel is deze keer meer voetgangers – het vervangen van twee bruggen – maar het proces zal hetzelfde zijn. Ingenieurs zullen een dam bouwen tussen de Amerikaanse oever van de Niagara-rivier en het oostelijke puntje van Goat Island, waardoor de waterstroom – bijna 76.000 gallon per seconde – over de 11 verdiepingen tellende waterval wordt gestopt. Foto’s uit 1969 suggereren dat de rotswand niets bijzonders is om te zien. Zonder water is American Falls niet meer dan een klif. En toch vervult het spektakel een fantasie die ouder is dan de Amerikaanse natie: de menselijke heerschappij over de natuur. De watervallen volledig uitroeien lijkt de ultieme triomf, maar in feite is de Niagara Falls al lang geleden tot stilstand gebracht.
De watervallen, de American Falls, de Horseshoe Falls en de kleine Bridal Veil Falls, zijn zo’n 12.000 jaar geleden ontstaan, toen het water van Lake Erie een kanaal naar Lake Ontario uitsleet. De naam Niagara kwam van “Onguiaahra”, zoals het gebied bekend stond in de taal van het Irokezenvolk dat zich er oorspronkelijk vestigde. Nadat de Franse ontdekkingsreiziger Samuel de Champlain de watervallen in 1604 had beschreven, verspreidde het woord zich over Europa.
Een bezoek aan de Niagara Falls was bijna een religieuze ervaring. “Toen ik voelde hoe dicht ik bij mijn Schepper stond,” schreef Charles Dickens in 1842, “was het eerste effect, en het blijvende effect van het geweldige schouwspel, Vrede. Alexis de Tocqueville beschreef een “diepe en angstaanjagende duisternis” tijdens zijn bezoek in 1831, maar hij zag ook in dat de watervallen niet zo onoverwinnelijk waren als ze leken. “Haast u,” drong Tocqueville in een brief aan bij een vriend, of “uw Niagara zal voor u bedorven zijn.”
Voor velen waren deze cataracten geen natuurwonderen, maar natuurlijke hulpbronnen. Toen Tocqueville er op bezoek was, stonden er al fabrieken aan de rand van het water. In 1894 voorspelde King C. Gillette, de toekomstige scheermesjesmagnaat, dat de Niagara Falls deel konden gaan uitmaken van een stad met de naam Metropolis, waar 60 miljoen mensen zouden wonen. Een paar jaar later ontwierp Nikola Tesla een van de eerste hydro-elektrische installaties bij de watervallen. Hij zag het als een hoogtepunt in de menselijke geschiedenis: “Het betekent de onderwerping van natuurkrachten aan de mens.”
De huidige Niagara Falls is het resultaat van het duwen en trekken van exploitatie en behoud. De Free Niagara Movement heeft in de jaren 1880 met succes gelobbyd voor de aanleg van een park rond de plek, maar de veranderingen gingen door. In 1950 besloten de Verenigde Staten en Canada 50% van het water van de Niagara Falls via onderwatertunnels om te leiden naar hydro-elektrische turbines tijdens de toeristische piekuren. s Nachts wordt de watertoevoer over de watervallen weer gehalveerd. (Ingenieurs manipuleren het debiet met behulp van 18 poorten stroomopwaarts.)
De historicus Daniel Macfarlane heeft de moderne watervallen “een volledig door de mens gemaakte en kunstmatige cataract” genoemd. Ironisch genoeg heeft dit ze als toeristische attractie in stand gehouden. Mensen willen het beeld zien dat ze van ansichtkaarten herkennen, maar de Niagara Falls, aan zijn lot overgelaten, is een van de snelst afkalvende watervallen ter wereld. De waterafvoer heeft geholpen de erosiesnelheid met meer dan 85% te verminderen.
De ingenieurs die de omleidingstunnels hebben gebouwd, hebben ook een aantal wijzigingen aan de watervallen zelf aangebracht. Ze groeven beide randen van de Horseshoe Falls uit om een visueel aantrekkelijke top te creëren. De ontwatering in 1969 was een andere esthetische ingreep, maar de ingenieurs besloten, verrassend genoeg, om de gevallen rotsblokken met rust te laten. “Recente nadruk op milieuwaarden heeft vragen opgeroepen over het veranderen van natuurlijke omstandigheden, zelfs voor aantoonbare natuurlijke en meetbare sociale voordelen,” schreven ze in hun eindrapport.
Op een gegeven moment zullen de Verenigde Staten en Canada weer voor hetzelfde dilemma komen te staan: Moeten zij ingrijpen om de watervallen in stand te houden of de natuurlijke processen hun gang laten gaan? Zelfs met de verminderde snelheid van achteruitgang, gaan de watervallen elk jaar een beetje achteruit. Over ongeveer 15.000 jaar zal de rand van de klif een rivierbedding van zachte leisteen bereiken – en dan zal de natuur alle menselijke inspanningen overstemmen. De Niagara watervallen zullen afbrokkelen en onherroepelijk verdwijnen.
Op een junidag 50 jaar geleden, begonnen ingenieurs aan een schijnbaar onmogelijke taak: het afslaan van de American Falls
Onderzoek door Keith Rutowski
Abonneer je nu op Smithsonian magazine voor slechts $12
Dit artikel is een selectie uit het juninummer van Smithsonian magazine
kopen