Wiener Kongress – Congres van Wenen (1814 – 1815)
Het Congres van Wenen was een internationaal congres met als doel de vrede te herstellen en Europa te herstructureren, dat in een puinhoop was geraakt na bijna twee eeuwen oorlog en de monomane pogingen van Napoleon om Europa te veroveren. Het was een zoektocht naar een evenwicht tussen de machten, zodat toekomstige oorlogen en revoluties konden worden voorkomen.
De besluiten werden genomen door de vier grootmachten Pruisen, Rusland, Oostenrijk en Groot-Brittannië. Door diplomatieke vaardigheid werd ook Frankrijk in staat gesteld deel te nemen aan de besluitvorming.
Representatie was op het Congres van Wenen bijna net zo belangrijk als diplomatie. Festiviteiten, bals en dansen brachten de upper class in Wenen meer dan een jaar lang in vervoering. Dit gaf aanleiding tot het gezegde: ‘Le Congrès danse et ne marche pas.’
De meningsverschillen die moesten ontstaan, waren inderdaad ernstig. Geruime tijd leken de doelstellingen van het congres in het water te vallen. Uiteindelijk werd een compromis bespoedigd door Napoleons vlucht van Elba, het eiland van zijn gevangenschap.
Klemens von Metternich – het tijdperk van Biedermeier
Graaf Klemens von Metternich was souverein van de Oostenrijkse keizer Frans I en een van de belangrijkste diplomaten van het Congres van Wenen. Hij steunde de eisen van Frankrijk om deel te nemen aan het besluitvormingsproces en steunde het idee van een Duitse alliantie (‘Deutscher Bund’), een belangrijke stap op weg naar een verenigd Duitsland, hoewel de interne onafhankelijkheid van de verschillende Duitse graafschappen niet ter discussie werd gesteld.
Naast het leiden van het Congres van Wenen was Metternich een zeer conservatief politicus. Hij streefde ernaar de Oostenrijkse monarchie te verstevigen door een strenge regel van censuur en repressie. Deze maatregelen leidden tot het tijdperk van Biedermeier. De massa was arm en zelfs goed gesitueerde families genoten weinig persoonlijke vrijheid. Kunst werd gereduceerd tot het uitbeelden van het idyllische, het theater populair, zij het zwaar gecensureerd. Walsen en operettes waren ongevaarlijke
en immens modieuze bezigheden. Strauss sr. en andere componisten wedijverden om roem.
Resultaten van het Congres van Wenen
- De Fransen gaven gebieden terug die Napoleon tussen 1795 en 1810 had veroverd.
- Rusland breidde zijn macht uit en kreeg de soevereiniteit over Polen en Finland.
- Pruisen verloor zijn aanspraken op Polen, maar breidde zijn grondgebied naar het Westen uit (Westfalen en de provincie Rhyne)
- Oostenrijk breidde ook zijn grondgebied uit. Venetië bijvoorbeeld werd aan de familie Habsburg overgedragen. Door de machtsuitbreiding van andere Europese mogendheden (Rusland en Pruisen) verloor de Oostenrijkse monarchie echter nogal aan betekenis.
- Oostenrijkse Nederlanden werden verenigd met het Koninkrijk der Nederlanden onder het Huis van Oranje.
- Bavarije en Hannover kregen gebiedsuitbreiding.
- Saksen werd gestraft voor zijn bondgenootschap met Frankrijk en verloor wat grondgebied aan Pruisen.
- Noorwegen en Zweden werden verenigd.
- Zwitserland werd neutraal verklaard.
- Britannië kreeg de controle over verschillende strategische koloniën en werd de eerste supermacht van de wereld.
- Het machtsevenwicht was een soort van geslaagd… 40 jaar lang was Europa vredig. Deze stabiliteit werd echter bereikt tegen de prijs van persoonlijke vrijheid van de bevolking van de grote Europese mogendheden.