Hoewel Spaans, of Castellano, de officiële taal van Costa Rica is, vind je hier nog andere levende talen die dagelijks gesproken worden. Voordat de Spaanse veroveraars in het begin van de 16e eeuw arriveerden, werd er door de inheemse bevolking een grote verscheidenheid aan verschillende talen gesproken.
Inheemse gemeenschappen in de noordelijke provincie Guanacaste spraken talen die afgeleid waren van de Nahuatl taalfamilie en werden sterk beïnvloed door de Azteekse cultuur. De zuidelijke bewoners gebruikten talen van de Chibcha-taalfamilie, en men vermoedt dat zij deze talen hebben ontwikkeld nadat zij naar Midden-Amerika migreerden vanuit de gebieden die nu Colombia en Venezuela zijn. Er zijn vijf verschillende precolumbiaanse talen die tot op de dag van vandaag bewaard zijn gebleven.
- Maléku of Guatuso wordt gesproken door ongeveer 600 mensen verspreid over drie steden in de provincie Alajuela.
- Cabécar is de inheemse taal met de meeste moedertaalsprekers in het land, ongeveer 10.000. Sprekers van Cabécar wonen voornamelijk in de inheemse reservaten van de Talamanca bergketen.
- Bribri is de enige inheemse taal die momenteel op universitair niveau wordt onderwezen in Costa Rica en telt ongeveer 6.000 moedertaalsprekers.
- Ngäbe of Guaymi wordt gesproken door meer dan 100.000 mensen aan beide zijden van de grens tussen Costa Rica en Panama, waarbij de meeste sprekers in Panama wonen.
- Bokotá is het dialect van Buglere dat in Costa Rica wordt gesproken. Buglere wordt in dezelfde grensregio’s gesproken als Ngäbe en de twee talen zijn nauw verwant.
Hoewel de regering het behoud van inheemse talen erkent en ondersteunt, neemt het aantal moedertaalsprekers snel af. Twee talen, Térraba en Boruca, worden beschouwd als uitgestorven of bijna uitgestorven, met slechts een handvol oudere volledig vloeiende sprekers die zijn overgebleven.
De Caribische kustprovincie Limon is de thuisbasis van nog een ander uitgesproken dialect, Costa Ricaans creools, in het Spaans bekend als Criollo Limonense, Patuá of Mekatelyu (maak dat ik het je zeg).
Het wordt gesproken door de nakomelingen van Jamaicaanse migranten naar Costa Rica, die hier kwamen om te werken op bananenplantages en om het spoorwegsysteem aan te leggen.
Net als andere creoolse talen en patois-talen ontwikkelde het zich toen Afrikanen uit verschillende landen in het Caribisch gebied werden samengebracht en een manier moesten bedenken om met elkaar te communiceren.
Het is sterk beïnvloed door het Engels en wordt in Costa Rica door zo’n 100.000 mensen gesproken.
Een discussie over talen in Costa Rica kan niet compleet zijn zonder het noemen van Pachuco, oftewel Costa Ricaanse slang. Studenten Spaans moeten gewaarschuwd zijn: hoewel Costa Ricanen een relatief gemakkelijk te begrijpen versie van het Spaans spreken, zonder zwaar accent, zal de spraak die je op straat hoort waarschijnlijk doorspekt zijn met Pachuquismos, of slang-woorden die specifiek zijn voor dit land. De twee meest voorkomende uitdrukkingen die je zult horen zijn ‘mae’, wat ‘dude’ of ‘mate’ betekent (afhankelijk van waar je vandaan komt) en ‘pura vida’, wat letterlijk vertaald ‘puur leven’ betekent, maar gebruikt wordt als een algemene positieve uitdrukking, maar ook als een begroeting, een vraag, een antwoord, en een perfecte tijdbom voor als je niet helemaal zeker weet wat je moet zeggen.
Een deel van de moderne Costa Ricaanse straattaal kan worden teruggevoerd op een eigenaardige code die is uitgevonden door generaal Malespín, een 19e-eeuwse politieke leider uit El Salvador. De code bestaat uit het verwisselen van de letters b en t, a en e, i en o, f en g, p en m, waardoor het woord ‘buenos’ verandert in ‘tuanis’ en het woord ‘trabajo’ in ‘breteji’ of ‘brete’ zoals het gewoonlijk wordt uitgesproken. Luister naar alledaagse straattaal terwijl je in Costa Rica bent en laat het ons weten als je erin slaagt om interessante ‘Pachuquismos’ op te pikken.
Als je geïnteresseerd bent in het leren van Spaans of het bezoeken van de Boruca gemeenschap om de laatste levende sprekers van een uitstervende taal te horen, neem dan contact op met de Manuel Antonio Spaanse School.