De dood van een ouder of dierbare is een van de meest traumatische momenten in iemands leven. Het is een volledig transformerende gebeurtenis, een gebeurtenis die tijd vergt om te verwerken, die vaak gedragsveranderingen met zich meebrengt, en die het soms nodig maakt om de verhalen die volwassenen zichzelf over zichzelf vertellen, bij te stellen. En de ervaring van rouw houdt niet op. Rouwen gaat, in de een of andere vorm, de rest van het leven door. Dus wat zeg je tegen iemand die een ouder of geliefde heeft verloren?
Er zijn een aantal veelgebruikte scripts over hoe te reageren op het overlijden van een ouder of geliefde in het publieke domein. Als een oudere ouder een natuurlijke dood sterft, zeggen we: “Het was zijn tijd.” Wanneer een jongere ouder onverwacht sterft, vragen we wat we kunnen doen om te helpen. Maar de eerste reactie is invaliderend en de tweede is een vermijding van het onderwerp. Met andere woorden, terugvallen op clichés is een slechte aanpak om geliefden te steunen bij de dood van hun ouder. Identificeer in plaats daarvan het kerngevoel van wat je de nabestaanden wilt zeggen en vind een manier om dat beknopt te zeggen.
Dus, wat is het juiste om te zeggen tegen iemand wiens ouder of geliefde is overleden? Er zijn veel antwoorden mogelijk, maar ze zijn allemaal afgeleid van hetzelfde doel: empathie tonen en hulp aanbieden, begrijpen wat iemand van je nodig heeft en weten hoe je gevoelens op de juiste manier verwoordt.
Het sentiment: Ik begrijp dat u een moeilijke emotionele ervaring doormaakt die u zelf niet helemaal begrijpt en dat het rouwproces nog gaande is. Ik geef om je gevoelens en ben er om je te helpen ze te verwerken of om ruimte voor je te creëren door andere zorgen van je bordje te nemen.
Maar wat betekent het om iemand te helpen van wie de ouder is overleden? Wat de rouwende persoon vaak nodig heeft van vrienden en familie, volgens Carly Claney, PhD, een gediplomeerd klinisch psycholoog in Seattle die vaak cliënten door rouw helpt, is hulp bij het matigen van hun emotionele reacties op een transformerende gebeurtenis. “Sommige mensen zullen veel gevoelens hebben en hebben daar wat beheersing en structuur bij nodig; anderen zullen meer afgesloten zijn en hulp nodig hebben om hun emoties wat meer naar buiten te laten komen,” zegt Claney. Dat kan betekenen dat je ze een luisterend oor biedt, dat je ze helpt hun gevoelens te benoemen, of dat je ze gewoon de tijd en ruimte geeft om die gevoelens te laten de-escaleren.
De obstakels: Rouwen is een ongelooflijk complexe emotie. Voordat je uitzoekt wat je moet zeggen – en wat je niet moet zeggen – is het van cruciaal belang stil te staan bij de ervaring van rouw, die vele facetten kent.
- De rouwende persoon moet in het reine komen met de waarheid die voor hem of haar ligt: Dat hun ouder is overleden. “Het kost tijd om dit te verwerken,” zegt Claney “En het kan moeilijk voor ze zijn om te geloven dat het echt is.”
- De rouwende zal een golf van tegenstrijdige emoties ervaren. Het ene moment gaat het echt goed met ze, het volgende moment zijn ze ongelooflijk boos of ongelooflijk verdrietig. “Ze gaan door een complex scala aan gevoelens en moeten daar ruimte voor maken,” zegt Claney.
- De rouwende persoon moet zich aanpassen aan een wereld zonder de ouder. En dat kost tijd. “Dit geldt vooral voor het eerste jaar na de dood, wanneer er zo veel feestdagen en gelegenheden zijn waarbij de persoon er niet is,” zegt Claney. “Ze zullen zich echt moeten aanpassen.”
- De rouwende persoon zal een manier moeten vinden om verder te gaan zonder zich los te koppelen, om in het reine te komen met het feit dat het leven verder zal gaan zonder hun moeder of vader. Ook dit kost veel tijd.
Wat te zeggen tegen iemand die een ouder heeft verloren
Begin met eenvoudige, open vragen. Alles wat begint met “hoe” of “wat” is de moeite waard. Dit soort vragen schept geen verwachtingen en legt geen woorden in iemands mond. Ze vragen de nabestaanden niet om zich op een bepaalde manier te gedragen. Ze stellen de nabestaanden in staat om op hun eigen voorwaarden hulp te aanvaarden.
Een paar voorbeelden van vragen die meestal werken:
- “Hoe denk je op dit moment over je vader?”
- “Welke herinneringen komen er bij je op over hem?”
- “Wat voel je?”
De openheid en de uitnodiging van dergelijke vragen, volgens Claney, stelt degenen die proberen steun te bieden in staat om een bewustzijn van de interne gedachten van de nabestaanden over te brengen zonder bepaalde emotionele reacties als vanzelfsprekend te beschouwen. Reacties kunnen variëren. Een rouwend kind kan stilstaan bij een mooie herinnering of een vervelende opmerking. Het kan stilstaan bij iets wat het tegen zijn vader of moeder heeft gezegd. Dat is allemaal normaal en maakt deel uit van een gezond proces.
Het is normaal om troost en geruststelling te willen bieden, maar uiteindelijk moeten kinderen die hun ouders hebben verloren op hun eigen voorwaarden met die transformerende ervaring leren omgaan.
“De troost zal zijn dat je zit, dat je er bent om te luisteren en dat je niet overweldigd of bang bent of door hen wordt afgeschrikt,” zegt Claney. “En je wilt alles zeggen wat benadrukt dat je er bent en open en aanwezig bij hen.”
Voorbeelden van eenvoudige zinnen om in deze situaties te gebruiken zijn:
- “Vertel me meer”
- “Ik ben hier.”
- “Ik wil samen met jou in dit proces zitten.”
Vragen die dienen om iemand te ontlasten zijn ook nuttig. In dat verband moeten opmerkingen ook niet vereisen dat ze zich engageren of, erger nog, dat ze extra werk op zich nemen in een moeilijke tijd. Daarom moeten praktische aanbiedingen als “Kan ik wat te eten voor je meenemen?” worden vermeden. Breng gewoon eten mee. Als je echt close bent, kun je vragen of Chinees of Mexicaans beter is. Maar dat moet je waarschijnlijk niet doen. De beste manier om te laten zien dat je wilt helpen, is door te helpen.
Wat niet te zeggen tegen iemand die een ouder heeft verloren
- “Het komt wel goed.” (Dat is niet zo.)
- “Ze zijn nu op een betere plek.” (Dit werkt in religieuze gemeenschappen, maar is anders ongepast.)
- “Er is een reden voor alles.” (Die is er niet.)
- “Dit zal makkelijker worden.” (Het kan, maar het kan ook niet.)
- “Het is goed. Ze leefden een lang leven.” (Verplaatst de focus weg van de persoon die het verlies ervaart.)
- “We komen hier wel doorheen.” (Dit soort verdriet houdt niet op.)
- “Wat kan ik voor je doen?” (Dit legt een last op de nabestaanden om een activiteit of oplossing voor te stellen.)
Een ding om op te merken, volgens Claney, is dat als de nabestaanden een van deze zinnen gebruiken, je het met hen eens kunt en moet zijn. Maar er zelf over beginnen in de nasleep van een overlijden is niet de juiste zet.
Wat schrijf je in een kaart als iemands ouder is overleden
Als je niet bij de begrafenis aanwezig kunt zijn of gewoon extra sentiment wilt uitdrukken, is het logisch dat je een kaart wilt sturen naar iemand die een ouder heeft verloren. Maar het is gemakkelijk om voor de hand liggende dingen te doen. Dezelfde regels gelden – betuig je medeleven, belast hen niet, laat hen weten dat je er bent. Details zijn belangrijk. Hoewel er niets mis is met een simpel “gecondoleerd”, helpt het om een gedeelde herinnering, grap, of iets anders te zeggen dat ik aan je denk. “Je wilt iets zeggen dat de afstand erkent, en dat is iets dat een kaart overbrugt”, zegt Claney.
Het belang van opvolgen
Rouw eindigt niet met de begrafenis. De gebeurtenissen rond de dood van een ouder – de begrafenis, de begrafenis, enzovoort – creëren een gemeenschapsgevoel. Vrienden vliegen binnen. Familie verzamelt zich. Het kan overweldigend zijn, zeker, maar verdriet is overweldigender in de afwezigheid van afleiding. De wereld draait door en degenen die nog steeds rouwen om de dood van een dierbare voelen zich alleen gelaten.
Een van de beste dingen die je kunt doen voor iemand die het verlies van een ouder of dierbare meemaakt, is in de weken en maanden daarna bij hem of haar langsgaan. Een telefoontje. Een sms. Dat kan om de paar weken zijn, wekelijks, of vaker dan dat, afhankelijk van jullie relatie. “Alles wat hen het gevoel geeft dat ze niet alleen en vergeten zijn.”