Uit een enquête die in november werd uitgevoerd door het National Opinion Research Center (NORC) van de Universiteit van Chicago bleek dat 41 procent van de volwassenen dit jaar (2018) niet van plan was een griepprik te halen.
Dat kun je scharen onder ‘wat dachten ze wel niet?”
Seizoensgebonden griepepidemieën veroorzaken elk jaar wereldwijd 3 miljoen tot 5 miljoen ernstige gevallen en 300.000 tot 500.000 sterfgevallen, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie.
Het griepseizoen van vorig jaar was een eye-opener. Volgens de CDC kostte de griep in het seizoen 2017-18 bijna 80.000 mensen het leven in de Verenigde Staten. Er waren 49 miljoen gevallen, en 960.000 ziekenhuisopnames. Het vorige hoogtepunt voor een regulier – in tegenstelling tot een catastrofaal – griepseizoen was 56.000 Amerikaanse sterfgevallen.
“De meerderheid van de 185 kinderen die vorig jaar aan griep stierven, kreeg geen griepvaccin,” zei infectieziektespecialist Allison Bartlett, MD, een universitair hoofddocent kindergeneeskunde aan UChicago Medicine. “Studies hebben aangetoond dat griepvaccinatie het risico op overlijden door griep bij kinderen met de helft vermindert.”
Q & A met UChicago Medicine griepdeskundigen
De Centers for Disease Control and Prevention (CDC) beveelt elk seizoen griepprikken aan voor iedereen ouder dan 6 maanden. Er zijn maar een paar uitzonderingen. Mensen die een ernstige allergische reactie op het griepvaccin hebben gehad, zouden er geen moeten krijgen. Mensen met een ei-allergie moeten het vaccin in een medische setting krijgen.
Sommige mensen krijgen een griepprik en krijgen toch griep. “Ook al kan vaccinatie griep niet volledig voorkomen, de symptomen zijn vaak minder ernstig bij mensen die gevaccineerd zijn,” zei Bartlett.
De huidige strategie voor seizoensgriepvaccinatie “houdt ons minstens een jaar achter dit zich steeds ontwikkelende virus,” volgens wetenschappers van het National Institute of Allergy and Infectious Diseases. Maar zelfs voor die ongelukkigen kan een griepprik helpen. Het vaccin kan de ernst verminderen en de duur van de ziekte verkorten.
Een studie uit 2017 bevestigde dat griepvaccinatie het aantal sterfgevallen, opnames op intensive care-afdelingen en de tijd doorgebracht op een ICU of in het ziekenhuis verminderde. Uit een recente CDC-studie bleek dat gevaccineerde volwassenen die met griep in het ziekenhuis werden opgenomen, 59 procent minder kans hadden om op de IC te worden opgenomen dan patiënten die niet waren gevaccineerd.
Maar niets, tot nu toe, heeft kunnen wedijveren met de grieppandemie van 1918-19, die wereldwijd naar schatting 50 miljoen mensen het leven kostte. Dit was “een gebeurtenis die het overdenken waard is”, aldus arts-historici David Morens, MD, en Jeffery Taubenberger, MD, PhD, van het National Institutes of Health.
In 1918 begon het griepseizoen in het voorjaar. Van de zomer tot de herfst kwam het in een stroomversnelling. Toen explodeerde het. In een jaar tijd stierven naar schatting 675.000 Amerikanen, van wie de helft in de bloei van hun leven, 20 tot 40 jaar oud. Meer dan 100.000 Amerikanen stierven in één maand, oktober 1918. De totale levensverwachting in de Verenigde Staten daalde met ongeveer 12 jaar.
In het begin kregen mensen griep. Daarna ontwikkelden sommigen secundaire bacteriële infecties. De ontwikkeling naar longontsteking begon meestal een paar dagen na het begin van de griep. In die tijd bestonden er geen vaccins tegen het griepvirus, geen antivirale geneesmiddelen tegen griep en geen effectieve antibiotica tegen secundaire bacteriële infecties. Hierdoor bleef wat Morens en Taubenberger noemden een “zeer smal venster over voor het starten van levensreddende behandeling.”
De mogelijkheid dat miljoenen mensen plotseling intensive care met beademingsondersteuning nodig zouden kunnen hebben, is “een beangstigende herinnering aan de uitdagingen van een grieppandemie,” voegden zij eraan toe.
1918 was al met al een slecht jaar. De Eerste Wereldoorlog, een oorlog die vooral in modderige loopgraven werd uitgevochten, was nog in volle gang. In het voorjaar van 1918 werd voor het eerst ongewone griep waargenomen in militaire kampen. Een tweede, veel virulentere golf volgde in september 1918 en duurde tot november. Een derde golf kwam begin 1919 en hield tot in de zomer aan.
De oorlogsomstandigheden van de epidemie (ondervoeding, slechte hygiëne, overbevolkte medische kampen en ziekenhuizen) maakten de weg vrij voor bacteriële superinfecties. De combinatie van het griepvirus en virulente bacteriën in de luchtwegen doodde de meeste slachtoffers.
Ook al kan vaccinatie griep niet volledig voorkomen, de symptomen zijn over het algemeen minder ernstig.
Overvolle kampen en overvolle ziekenhuizen – waar duizenden slachtoffers van chemische aanvallen en andere oorlogsslachtoffers werden behandeld – maakten het gemakkelijk voor een respiratoir virus om zich te verspreiden. Dichte ruimten en massale troepenbewegingen bevorderden de pandemie, versterkten de ziekteoverdracht en leidden tot ongebreidelde virusmutatie.
Honderd jaar later leeft dit steeds veranderende virus nog steeds voort. Het virus van 1918 was afkomstig van vogels. Vogels brachten het over op mensen en het virus paste zich aan en leerde hoe het zich van mens tot mens kon verspreiden. Het virus achter de epidemie van 1918 bleek extreem dodelijk te zijn. Zelfs een lage dosis vermenigvuldigde zich snel en doodde blootgestelde laboratoriummuizen binnen drie dagen.
Er is misschien ook goed nieuws. Opeenvolgende pandemieën en pandemie-achtige gebeurtenissen lijken in de loop der tijd af te nemen. Vooruitgang in de geneeskunde en de volksgezondheid heeft een cruciale rol gespeeld, maar de persistentie van influenza kan ook het gevolg zijn van evolutionaire “keuzes” van virussen die wijdverspreide transmissie verkiezen boven dodelijkheid; een virus dat zijn gastheren snel doodt, is niet optimaal overdraagbaar.
“Onze inspanningen in het laboratorium zijn erop gericht manieren te vinden om influenzavaccins te verbeteren om zowel jaarlijkse epidemieën te beperken als toekomstige pandemieën te voorkomen,” aldus influenza-onderzoeker Patrick Wilson, PhD. “We doen dit door delen van influenzavirussen te identificeren die voor alle stammen gelijk zijn en ons vervolgens met vaccins op deze regio’s te richten. Dit is veel moeilijker dan het klinkt.”
In de tussentijd hebben de Bill & Melinda Gates Foundation en de Page Family de “Universal Influenza Vaccine Development Grand Challenge” gelanceerd. Het doel is om vernieuwende concepten te identificeren die zullen leiden tot “de ontwikkeling van universele griepvaccins … die de wereld beter voorbereiden op de volgende grieppandemie.”