Detroit ligt honderden kilometers van de stranden van New York’s Coney Island. Toch is de naam “Coney Dog” overal in de stad terug te vinden in hotdogkraampjes en restaurants. Detroit is de coney dog hoofdstad van de wereld, met honderden bedrijven gewijd aan de verkoop ervan.
Het begrijpen van de samenstelling van een coney is de eerste stap om uit te vinden hoe de naam voor een New Yorkse badplaats kwam om een Midwestern hot dog te beschrijven. Een coney dog is een hot dog in een gestoomd broodje, bedekt met chili zonder bonen met mosterd en gehakte uien. Het is Coney-fans vergeven dat zij denken dat de chili-kaas bovenop hun hotdogs een Mexicaanse oorsprong heeft. Maar volgens Joe Grimm en Katherine Yung, auteurs van het boek Coney Detroit uit 2012, heeft de saus zijn wortels in gekruide Griekse rode saus. Logisch, want de eerste “Coney Islands” in Detroit en daarbuiten werden bijna een eeuw geleden gesticht door Macedonische en Griekse families.
In het begin van de vorige eeuw kwamen Griekse immigranten massaal naar de Verenigde Staten. Een wereldwijde economische crisis in 1893 en oorlogen in Europa leidden ertoe dat bijna een zesde van de Griekse bevolking emigreerde, voornamelijk naar Egypte en de Verenigde Staten.
Coney Island, in vergelijking, was booming. Amerikanen hadden een onverzadigbare honger naar de nieuwe voedingsmiddelen, attracties en innovaties van kermissen en tentoonstellingen, zoals het elektrische licht. Veel permanente pretparken zetten hun zinnen op Coney Island, en de enorme attractie aan zee voldeed al snel aan alle eisen. Het had ’s werelds eerste achtbaan (Switchback Railway, in 1884) en een park gevuld met meer dan een miljoen elektrische lampen (Dreamland, in 1904.) Plus, het startte de Amerikaanse verlangen naar hotdogs.
Nathan’s Famous werd opgericht in 1916, toen de Poolse immigrant Nathan Handwerker een winkel opende op de Coney Island hoek van Surf en Stillwell straten. Handwerker had gewerkt voor een andere hotdogleverancier verderop in de straat en sliep op de keukenvloer om geld te besparen. Toen hij de zaak opende, verkocht hij de hotdogs voor de helft van de prijs van zijn voormalige werkgever.
De hotdogs kostten vijf cent per stuk en werden al snel een hit, en in de populaire cultuur werden ze onlosmakelijk met Coney Island geassocieerd. Yung zegt dat zij en Grimm verhalen hoorden over hoe vroege Coney Island-eigenaren (verkopers van hotdogs in Michigan, dat wil zeggen) via New York’s Ellis Island kwamen. Griekse immigranten die in New York aankwamen, voordat ze naar het westen trokken, hebben waarschijnlijk gehoord van de hotdogs van Coney Island of ze geprobeerd, en hebben ze later als een solide business gezien.
Maar de naam “hotdogs” pikten ze waarschijnlijk niet op. Handwerker zelf vond de naam maar niks en noemde zijn product liever “frankfurters”. Volgens de legende verbood de Kamer van Koophandel van Coney Island in 1913 zelfs het woord “hot dog”, uit angst voor de connotatie “hond”. (De Kamer van Koophandel werd echter in 1924 opgericht.) Later, in oorlogstijd, leek het misschien een beetje ontrouw om worsten “frankfurters” te noemen. (Verwarrend genoeg worden soortgelijke hotdogs in delen van de staat New York nu “Michigans” genoemd.)
Hoe dan ook, toen Griekse immigranten in Detroit aankwamen, was het openen van een Coney Island kraam niet alleen een optie. Soms was het de enige optie. “We weten dat toen de Grieken naar Detroit kwamen, ze op zoek waren naar werk,” zegt Grimm. Ze waren niet de enigen. Het was het begin van Detroit’s gouden eeuw in de auto-industrie, en mensen kwamen uit alle hoeken op zoek naar fabrieksbanen. Maar voor veel Griekse immigranten waren er zowel vooroordelen als een taalbarrière. “Sommigen van hen moesten zichzelf inhuren,” zegt Grimm. Het voeden van een bevolking van hongerige fabrieksarbeiders bleek een concept met een aantal benen.
Een lokale familie, zeggen Grimm en Yung, verdiende hun fortuin met coneys. Twee broers, William en Constantine Keros, gaven de schapenteelt in Griekenland op om naar Detroit te verhuizen. Daar openden ze Lafayette Coney Island in 1923. Na een decennium in zaken, kregen de broers ruzie. Constantine vertrok, maar hij ging niet ver weg: Hij opende American Coney Island ernaast. Beide restaurants zijn er nog steeds en verkopen coneys.
Hoewel de gebroeders Keros de Coney waarschijnlijk niet hebben uitgevonden (er waren al eerdere restaurants), waren zij wel verantwoordelijk voor het verspreiden van de kennis over het runnen van een restaurant en het koken in Coney Island-stijl. “Toen de Grieken naar Detroit kwamen, hadden ze de instructie om de familie Keros op te zoeken voor een baan”, zegt Grimm. Het werd een instrument van economische emancipatie voor de plaatselijke Grieken, die zo talrijk werden dat een deel van Detroit de naam Greektown kreeg. “Toen de pioniers in de coney-cultuur succesvol werden,” zegt Yung, “stuurden ze naar hun familieleden in Griekenland.”
Coney Island-restaurants breidden zich uit tot het punt dat de term een containerbegrip werd voor “diner”. Hoewel veel restaurants coneys serveren, zegt Grimm, zijn de meeste typische sit-downs met ontbijt, sandwiches en mediterrane specialiteiten. Grimm zegt dat hij eens aan een restauranthouder vroeg waarom hij zijn restaurant Coney Island noemde, terwijl hij geen coneys op het menu had staan. “Zodat de mensen weten dat het een restaurant is,” antwoordde de restauranthouder.
Dezer dagen worden coneys in het hele land gegeten. Sommige staten hebben restaurants met een eeuwenlange stamboom, terwijl andere werden opgericht door voormalige inwoners van Detroit. Er zijn regionale variaties, zoals Flint, Michigan’s drogere chili, soms gemaakt met runderhart. In Rhode Island worden warme wieners verkocht volgens “het New York-systeem”, soms ook “het Coney Island-systeem” genoemd. Dat systeem houdt in dat de kok de broodjes verticaal op zijn arm legt om ze sneller te vullen. De kruiden en de grootte zijn een beetje anders, maar ze hebben ook gestoomde broodjes, uien, mosterd, en een vleessaus. Net als de Detroitse coney werden de New Yorkse systeemrestaurants vaak door Grieken (en af en toe een Macedoniër) opgericht. Maar in alle gevallen resulteerde de combinatie van Duitse worst, Griekse chili, en een New Yorkse naam in een hot dog cultuur die niet meer Amerikaans kon zijn.