Amerikanen eten veel kip, met een totaal van bijna 100 pond per persoon per jaar. Er is echter een deel van de kip dat velen over het hoofd zien: de kauwerige, geklauwde poten.
Kippenpoten zijn een favoriete traktatie over de hele wereld. Korea, de Filippijnen, Vietnam, en vele andere landen hebben allemaal hun eigen klassieke bereidingen van kippenpoten. Als er één plek is waar ze het populairst zijn, dan is het China. In het hele land worden kippenpoten overal gegeten, van formele banketzalen tot lunchrooms.
Paul Aho, een pluimvee-econoom en consultant, schat dat tot 75% van China’s jaarlijkse kipimport alleen uit poten bestaat. Het merendeel van die kippenpoten was ooit afkomstig van ’s werelds grootste kippenproducent: de Verenigde Staten. Maar ondanks de enorme vraag heeft de internationale handelspolitiek ervoor gezorgd dat de stroom kippenpoten naar China is afgenomen tot een druppel.
De pezige, vleesloze aanhangsels van huid en pees staan in het Chinees bekend onder een meer flatterende naam: “phoenix talons,” of fèng zhǎo (凤爪). Verschillende regio’s in China hebben allemaal hun eigen lokale draai. Een populair gerecht is een Kantonese dim sum standaard in zowel China als de Verenigde Staten. De pootjes worden gefrituurd zodat de huidjes bladerig worden, daarna worden ze een aantal uur gestoofd. Tenslotte worden ze overgoten met een saus van gefermenteerde rode bonenpasta en gestoomd. De meeste recepten combineren twee of meer kookmethodes om de taaie huid en pezen volledig mals te maken. Kippenpoten kunnen warm of koud worden geserveerd, gekruid of mild, in soepen en stoofschotels of op zichzelf. Ze worden verkocht als snacks in winkels op de hoek, vaak verpakt in plastic voor het gemak.
Naast hun smakelijkheid zijn Chinezen ook fan van kippenpoten vanwege hun gezondheidsvoordelen. Van de collageenrijke snack wordt gezegd dat hij goed is voor de huid. Omdat ze vaak koud worden geserveerd, neemt de vraag sterk toe in de warmere maanden van het jaar, tussen april en oktober. Kippenpoten worden zo vaak gegeten dat ze vaak duurder zijn dan het eigenlijke kippenvlees. De binnenlandse pluimvee-industrie kan de vraag zelfs niet bijbenen.
China importeert elk jaar voor bijna een miljard dollar aan gevogelte. Een aanzienlijk deel daarvan kwam ooit uit de Verenigde Staten. “We hebben veel poten naar China gestuurd, zo’n 400.000 ton per jaar”, aldus Aho. Amerikaanse poten waren vooral populair vanwege hun grote omvang. Economen wijzen hier graag naar als een klassiek voorbeeld van handelsvoordelen: wat anders een nutteloos restje zou zijn, is op een andere markt een miljardenproduct. Amerikaanse bedrijven maken extra winst op elke kip, en Chinese consumenten krijgen meer van een gewaardeerde delicatesse.
De zaak van de kippenpoten is een interessant voorbeeld van hoe internationale handel de prijzen beïnvloedt. China produceert weliswaar veel gevogelte, maar veel van hun kippenpoten worden geëxporteerd naar rijkere Oost-Aziatische landen als Korea en Japan. Daardoor kunnen ze hogere prijzen afdwingen, schrijft onderzoeker Xiaosi Yang. Ondertussen zijn miljarden Amerikaanse kippenpoten in het land van herkomst bijna niets waard. Toch kunnen ze in China worden verkocht, waar zelfs een lage prijs betekent dat de verkoper winst kan maken met een anders waardeloos bijproduct.
Hoewel het een thuiswedstrijd voor vrije handel lijkt, hebben de Verenigde Staten en China de internationale handel in kippenpoten tot onderwerp gemaakt van diplomatiek getouwtrek, vergeldingsheffingen en zelfs formele klachten bij de Wereldhandelsorganisatie. Jaren voordat handelsoorlogen het gesprek van de dag waren op Twitter, deden kippenpoten de gemoederen oplaaien over oneerlijke handelspraktijken en wederkerigheid.
De Verenigde Staten en China hebben hun pluimvee- en andere vleesmarkten traditioneel voor elkaar gesloten gehouden. De redenen hiervoor variëren van protectionisme tot angst voor voedselveiligheid. Zo werd de Chinese rundvleesmarkt voor de Verenigde Staten gesloten nadat in 2003 in de staat Washington een geval van gekkekoeienziekte was gemeld. De Chinezen stelden hun rundvleesmarkt pas in 2017 weer open voor Amerikaanse import.
Toen China in 2001 toetrad tot de Wereldhandelsorganisatie, begonnen ze echter snel Amerikaanse kippenpoten te importeren. De invoer van kippenpoten uit de VS groeide elk jaar met meer dan 50 procent, zelfs nadat Amerika in 2004 Chinese kip verbood na een vogelgriepschandaal. In 2009 kwam bijna 80 procent van de geïmporteerde kippenpoten in China uit de Verenigde Staten.
Dat jaar besloot Peking dat het genoeg was. De Chinese autoriteiten dienden een klacht in bij de WTO, in de hoop de VS te dwingen hun markt weer open te stellen voor Chinese kip. Ze hieven ook hoge tarieven op kippenpoten uit de VS, omdat de Amerikanen het land overspoelden met poten die onder de marktprijs lagen en de lokale leveranciers niet konden concurreren. De invoer van kippenpoten daalde met 80%, en de Amerikaanse regering begon op haar beurt een handelsgeschil bij de WTO. (De invoer van kippenpoten in Hongkong steeg tegelijkertijd, omdat er nog steeds regelmatig smokkelwaar via Hongkong in het Chinese voedselsysteem terechtkomt.)
In 2013 had de WTO in het voordeel van de Verenigde Staten beslist. Maar China liet zijn tarieven niet onmiddellijk vallen, en de Verenigde Staten dienden in 2016 opnieuw een klacht in. Voorzichtig begonnen de twee landen te werken aan een overeenkomst die wederzijdse markttoegang mogelijk zou maken. Een mogelijke oplossing was dat China zijn pluimveetarieven zou laten vallen, en de Verenigde Staten enige import van Chinese kipproducten zouden toestaan.
Maar in 2015 sloeg de vogelgriep opnieuw toe. Een massale uitbraak in de Verenigde Staten leidde ertoe dat tientallen landen, waaronder China, hun grenzen sloten voor de invoer van Amerikaans kippenvlees. De meeste landen hebben hun markt weer opengesteld voor Amerikaanse kip, maar de Chinezen hebben dat nog niet gedaan. Volgens Aho zal China in 2019 naar verwachting slechts 375.000 ton van alle kipproducten invoeren, een aantal dat veel lager ligt dan de 400.000 ton aan poten alleen die ze vóór het verbod invoerden. Als gevolg daarvan wordt Amerika overspoeld met kippenpoten. De meeste Amerikaanse kippenpoten worden nu gedestrueerd voor diervoeder, zegt Aho, eraan toevoegend dat “de waarde van poten voor destructie slechts een fractie is van de waarde” van een poot die in China wordt verkocht.
Tot op de dag van vandaag is de Chinese markt nog steeds gesloten voor de invoer van Amerikaanse kip. Maar dat kan binnenkort veranderen. In de vlaag van onderhandelingen rond de huidige handelsoorlog, heeft de pluimvee-industrie er hard op aangedrongen dat Beijing het huidige verbod opheft. Industrie-experts zijn ervan overtuigd dat de extra grote kippenpoten van de Amerikanen de concurrenten kunnen verslaan. Maar voorlopig hebben de Verenigde Staten een paar miljoen pond extra kippenpoten rondslingeren. De volgende keer dat u een afhaalmaaltijd bestelt of van een dim sum brunch geniet, overweeg dan om wat phoenix talons te proberen.