De keelamandelen zijn kleine organen achter in de keel. Als onderdeel van het lymfestelsel spelen ze een belangrijke rol in de gezondheid van het lichaam. Ooit werd gedacht dat de keelamandelen een nutteloos onderdeel waren dat door de evolutie overbodig was geworden. Wanneer men last had van een infectie, schreven artsen ooit voor om de amandelen te verwijderen door middel van een tonsillectomie. Maar deze kleine organen zijn eigenlijk heel nuttig.
Omvang en plaats
Technisch gezien zijn er drie sets amandelen in het lichaam: de keelamandelen, beter bekend als adenoïden, de palatine amandelen en de linguale amandelen, die lymfeweefsel zijn aan de oppervlakte van de tongbasis, volgens Encyclopedia Britannica. Maar als mensen het over amandelen hebben, hebben ze het meestal over de palatine amandelen. Deze amandelen zijn ovale, erwtgrote clusters van lymfcellen in de keelholte aan de opening van beide kanten van de keel. Hoewel ze bij kinderen groot lijken, worden ze als volwassene steeds kleiner.
Functie
Hoewel ze klein en schijnbaar nutteloos zijn, hebben de amandelen verschillende functies. De amandelen voorkomen dat vreemde voorwerpen in de longen terechtkomen. Zie ze als keepers voor de keel. Ze filteren ook bacteriën en virussen. Bovendien produceren ze witte bloedcellen en antilichamen, aldus de Mayo Kliniek.
Volgens de American Academy of Otolaryngology zijn deze bulten achter in de keel de “eerste verdedigingslinie als onderdeel van het immuunsysteem”. De amandelen vangen bijvoorbeeld bacteriën en virussen op die via de mond of neus het lichaam binnenkomen en spoelen ze weg met lymfe. Lymfe is een heldere en kleurloze vloeistof; de naam komt van het Latijnse woord lympha, dat “verbonden met water” betekent, volgens het National Lymphadema Network.
Problemen, ziekten en behandeling
Vaak is het meest voorkomende probleem met de amandelen een ontsteking, tonsillitis genoemd. Ontsteking kan worden behandeld met thuiskuren, zoals keelpastilles, gorgelen met zout water, veel drinken of pijnstillers die zonder recept verkrijgbaar zijn. Volgens de U.S. National Library of Medicine komt tonsillitis het meest voor bij kinderen ouder dan twee jaar. Bacteriële tonsillitis kan worden behandeld met antibiotica van een arts.
Strep throat gebeurt wanneer de amandelen zijn geïnfecteerd door bacteriën genaamd Streptococcus, meestal geclassificeerd in twee verschillende stammen, A en B. Strep is meestal een probleem dat kinderen treft, hoewel volwassenen ook streptokokken kunnen krijgen.
Tijdens deze infectie zijn de amandelen meestal erg ontstoken, en de persoon kan witte puisten op de amandelen hebben, samen met witte, draderige pus die zich in de keel verzamelt. Als strep onbehandeld blijft, kan het roodvonk impetigo, cellulitis, toxisch shocksyndroom en necrotiserende fasciitis (vleesetende ziekte) veroorzaken, volgens de National Institutes of Health. Reumatische koorts kan ook optreden als gevolg van een onbehandelde streptokokkeninfectie.
“Het ontstekingsproces kan snel na een streptokokkeninfectie optreden of weken later. Veel patiënten herinneren zich de eerste keelpijn niet. Reumatische koorts kan mild of zeer ernstig zijn en permanente schade aan het hart veroorzaken,” vertelde Dr. Stacey Silvers van het Madison Skin and Laser Center in New York, aan Live Science.
De behandeling van streptokokken is vrij eenvoudig. Gewoonlijk zullen artsen antibiotica, zoals Augmentin, voorschrijven om het lichaam van de bacterie te ontdoen.
Tonsilstenen zijn ook een typische aandoening van het keelgebied. Dit gebeurt wanneer vuil vast komt te zitten in de groeven van de amandelen. Vervolgens vallen de witte bloedcellen het vuil aan, waardoor een steenachtige steen ontstaat. Gewoonlijk kunnen amandelstenen worden verwijderd met borstelen, een waterpiket of door een tandarts.
“Een laatste redmiddel voor dit probleem is tonsillectomie. Deze operatie brengt echter risico’s van verdoving, pijn en bloedingen met zich mee, evenals andere risico’s, zodat een dergelijke beslissing moet worden afgewogen door een risico/baten-discussie”, aldus Dr. Erich P. Voigt, universitair hoofddocent in de otolaryngologie aan het NYU-Langone Medical Center.