Aretha Franklin, teder bekend als The Queen of Soul door iedereen op deze aarde, was een van de grootste stemmen die de wereld ooit heeft gekend. Tragisch genoeg overleed Franklin in augustus 2018 op de leeftijd van 76 jaar, volgens berichten van TMZ en de Associated Press. Tijdens haar lange leven heeft ze zoveel bijgedragen, en stond ze niet alleen bekend om haar stem en haar muziek, maar ook om haar onverbloemde gevoel voor zichzelf. Het is dan ook geen verrassing dat één van haar grootste hits, “Respect”, ook was hoe ze zichzelf definieerde. Die hit, zo blijkt, was eigenlijk een cover, maar Aretha Franklin maakte van “Respect” een feministisch volkslied, en fans van nu en vroeger bedanken haar daar nog elke dag voor.
Het lied was oorspronkelijk geschreven als een ballade door Otis Redding voor zanger Speedo Sims van The Singing Demons, zoals gemeld door schrijver Steve Chatterton. Redding is vooral bekend van zijn liedjes “(Sittin’ On) The Dock of the Bay” en “Try a Little Tenderness,” en om zijn lage, schorre stem die een hoop emotie bevatte als hij zong. De zanger nam “Respect” uiteindelijk zelf op, hield het uptempo en zette het op zijn album Otis Blue/Otis Redding Sings Soul, in september 1965.
Maar twee jaar later kreeg een 25-jarige Aretha Franklin de plaat in handen en maakte er een hit van die groter was dan iemand zich had kunnen voorstellen. Haar versie uit 1967 werd al snel nummer 1 op zowel de R&B- als de popcharts, en het is gemakkelijk te zien waarom. Het was meer dan alleen uptempo; het was aanstekelijk, verslavend, en haar stem maakte dat je haar tegelijkertijd wilde aanmoedigen en het zelf wilde meezingen (tegen een fractie van de kwaliteit, natuurlijk).
Een nummer dat oorspronkelijk door een man werd gezongen, en vervolgens door een vrouw werd opgenomen, zou ongetwijfeld de betekenis en de teksten veranderen. Maar de manier waarop Franklin het tot haar eigen liedje maakte, maakte het tot het inspirerende en iconische liedje dat we nu allemaal kennen. Oorspronkelijk was de versie van Redding vanuit het gezichtspunt van een uitgeputte en vermoeide echtgenoot. Hij werkte de hele dag om het eten op tafel te zetten en voor zijn vrouw te zorgen, en het enige wat hij wilde was dat zij hem zou respecteren. Hij gaf haar de hele materiële wereld en meer, zij had alles wat ze maar kon wensen – hij moedigde haar zelfs aan om met hem te rotzooien – zolang hij maar zijn respect kreeg als hij thuiskwam. “Respect is wat ik nodig heb, respect is wat ik wil,” klaagt hij. Voor Franklin was het niet genoeg om haar geslachtsuitdrukkingen aan te passen aan haar perspectief.
Haar versie zegt dat al het geld in de wereld niets zou betekenen als haar man haar niet wat respect zou tonen. Haar man is daar niet echt van gediend, maar ze wil zo graag dat hij dat wel doet. Ze keert zelfs Reddings stukje over vreemdgaan terug naar haar partner door te zeggen dat ze helemaal geen zin heeft om een andere man te zoeken – “I ain’t gonna do you wrong while you’re gone… cause I don’t wanna” – ze wil letterlijk alleen maar respect krijgen.
In Franklins “Respect,” wordt niet gesproken over het geld van haar minnaar, maar wel over een ton van dat van haar. Franklin zingt dat ze hem al haar geld geeft, en dat is een reden voor het respect dat ze verdient. En ja, de kussen van haar man zijn “zoeter dan honing,” maar hij heeft nog iets tegoed, want “raad eens? Geld ook.” Ze is een werkende vrouw die geen tijd heeft voor een scrub.
Om die redenen en nog veel meer, werd Aretha Franklins versie van “Respect” al snel het feministische volkslied waar de wereld op zat te wachten. Slechts een decennium voor de release van het nummer was er in de jaren vijftig sprake van een trend van huiselijkheid, waarbij vrouwen de rol van verzorger en echtgenote speelden. Maar de tweede golf van feminisme was net begonnen, en deze nieuwe houding van onafhankelijkheid en inherent respect, ongeacht wat een vrouw voor je doet, nam een hoge vlucht. “Respect’ gaf echt een stem aan de beweging, en is een mijlpaal in de Amerikaanse geschiedenis van hoe vrouwen hun rol in de samenleving opnieuw vorm gaven.
Aretha Franklin was de vrouw bij uitstek om haar waarde te prediken en tegelijkertijd met de meest opmerkelijke versie van “Respect” te komen. Haar hemelse stem, haar immense stembereik en de persoonlijkheid die zij aan dat lied gaf, bezorgden haar de bijnaam “Queen of Soul” en hebben haar tot een van de meest iconische stemmen aller tijden gemaakt. Ze zal gemist worden, maar haar nalatenschap leeft voort. En wat voor een erfenis is dat.