Hoewel stoppen met roken tijdens het eerste trimester van de zwangerschap het risico op een laag geboortegewicht vermindert, is dit niet genoeg om het ongeboren kind te beschermen tegen een kleinere lengte en kleinere hersenen, zo blijkt uit een nieuwe studie van de Universiteit van Oost-Finland. Voor het onderzoek werd gekeken naar 1,4 miljoen moeder-kind paren in Finland, waarbij het effect van roken door de moeder op de lichaamsgrootte en -proporties van pasgeborenen werd geanalyseerd wanneer de moeder alleen tijdens het eerste trimester had gerookt, in tegenstelling tot wanneer zij was blijven roken. De bevindingen zijn gisteren gepubliceerd in BMJ Open.
Roken tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op ongunstige zwangerschapsuitkomsten, niet alleen in de pasgeboren periode, maar ook nog veel later, mogelijk zelfs tot laat in de volwassenheid. Tabaksrook bevat duizenden chemische stoffen, die de placenta kunnen passeren en in de bloedsomloop van de foetus terecht kunnen komen. Onder hen heeft nicotine een groot aantal nadelige effecten op de ontwikkeling van organen, waaronder de hersenen. Andere bekende giftige chemicaliën in tabaksrook zijn onder meer koolmonoxide, dat de zuurstoftoevoer van het ongeboren kind kan verstoren.
“Roken tijdens de zwangerschap komt relatief vaak voor. In deze studie was 84,5% niet-roker en stopte 3,5% met roken tijdens het 1e trimester, maar 12% bleef roken na het 1e trimester,” zegt onderzoeker Isabell Rumrich van de Universiteit van Oost-Finland.
De studie toonde aan dat roken door de moeder geassocieerd is met een sterkere afname van de lichaamslengte en de hoofdomtrek dan van het geboortegewicht, wat leidt tot veranderde lichaamsverhoudingen. De effecten op de lichaamsverhoudingen van stoppen met roken tijdens het eerste trimester of doorgaan met roken na het eerste trimester waren vergelijkbaar, wat het belang onderstreept van de vroege zwangerschap als een gevoelig blootstellingsvenster. Bij de pasgeborenen die alleen tijdens het eerste trimester aan het roken door de moeder waren blootgesteld, vertoonden alle drie de metingen van de lichaamsomvang (geboortegewicht, lichaamslengte en hoofdomtrek) tekenen van groeirestrictie. Bovendien waren hun lichaamsverhoudingen abnormaal.
Daarnaast wijst de studie op een beperkt potentieel om schade aan de foetus te herstellen die in de vroege zwangerschap is ontstaan. Roken door de moeder kan een effect hebben op de celproliferatie tijdens de organogenese in de vroege prenatale ontwikkeling. Er is aangetoond dat de schade tijdens deze periode het hele leven blijft bestaan.
“De belangrijkste bevinding van onze studie is dat stoppen met roken in het eerste trimester weliswaar het risico op een laag geboortegewicht vermindert, maar dat de omvang van de hersenen en de lichaamslengte in verhouding tot het lichaamsgewicht geen inhaalslag lijken te maken.Dit benadrukt het belang van stoppen met roken al vóór de zwangerschap, want zelfs als er alleen tijdens de vroege zwangerschap wordt gerookt, kan dat verwoestende gevolgen hebben voor de gezondheid van het ongeboren kind op de lange termijn,” merkt Rumrich op.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:Onderzoeker Isabell Rumrich, Universiteit van Oost-Finland, e-mail: isabell.rumrich(at)thl.fi
Onderzoeksartikel:Rumrich I, Vähäkangas K, Viluksela M, et al.
Effecten van roken door de moeder op lichaamsgrootte en proporties bij de geboorte: een registergebaseerde cohortstudie van 1,4 miljoen geboortes. BMJ Open 2020;10:e033465. doi: 10.1136/bmjopen-2019-033465