Op 12 april 1961, aan boord van het ruimtevaartuig Vostok 1, wordt de Sovjet kosmonaut Yuri Alekseyevich Gagarin de eerste mens die een ruimtereis maakt. Tijdens de vlucht werd de 27-jarige testpiloot en industrieel technicus ook de eerste mens die een baan om de aarde maakte, een prestatie die door zijn ruimtecapsule in 89 minuten werd volbracht. Vostok 1 vloog in een baan om de aarde op een maximale hoogte van 187 mijl en werd volledig geleid door een automatisch controlesysteem. De enige verklaring die aan Gagarin werd toegeschreven gedurende zijn één uur en 48 minuten in de ruimte was: “De vlucht verloopt normaal; ik voel me goed.”
Nadat zijn historische prestatie werd aangekondigd, werd de aantrekkelijke en bescheiden Gagarin onmiddellijk een wereldwijde beroemdheid. Hij werd onderscheiden met de Orde van Lenin en kreeg de titel van Held van de Sovjet-Unie. Overal in de Sovjet-Unie werden monumenten voor hem opgericht en werden straten omgedoopt ter ere van hem.
De triomf van het Sovjet ruimtevaartprogramma om de eerste man in de ruimte te brengen was een grote klap voor de Verenigde Staten, die hun eerste ruimtevlucht hadden gepland voor mei 1961. Bovendien had Gagarin een baan om de aarde gemaakt, een prestatie die het Amerikaanse ruimteprogramma niet had geleverd tot februari 1962, toen astronaut John Glenn drie rondvluchten maakte in Friendship 7. Tegen die tijd had de Sovjet-Unie al een nieuwe sprong voorwaarts gemaakt in de “ruimtewedloop” met de vlucht van kosmonaut Gherman Titov in Vostok 2 in augustus 1961. Titov maakte 17 omloopbanen en bracht meer dan 25 uur in de ruimte door.
READ MORE: Wat is er werkelijk gebeurd met Yuri Gagarin, de eerste mens in de ruimte?
Voor Sovjet propagandisten was de verovering van de ruimte door de Sovjets het bewijs van de suprematie van het communisme over het kapitalisme. Maar voor degenen die werkten aan het Vostok-programma en eerder aan de Spoetnik (die in 1957 de eerste satelliet de ruimte in schoot), waren de successen vooral toe te schrijven aan de genialiteit van één man: Sergei Pavlovich Korolev. Vanwege zijn controversiële verleden was hoofdontwerper Korolev tot aan zijn dood in 1966 onbekend in het Westen en bij iedereen behalve insiders in de USSR.
Geboren in 1906 in de Oekraïne, maakte Korolev deel uit van een wetenschappelijk team dat in 1933 de eerste Sovjet raket lanceerde die op vloeistof liep. In 1938 viel zijn militaire sponsor ten prooi aan de zuiveringen van Sovjetleider Jozef Stalin, en Korolev en zijn collega’s werden ook voor het gerecht gedaagd. Veroordeeld wegens verraad en sabotage werd Korolev veroordeeld tot 10 jaar werkkamp. De Sovjetautoriteiten vreesden echter de vooruitgang van de Duitse raketten en al na een jaar kreeg Korolev de leiding over een ontwerpbureau in de gevangenis en werd hem opgedragen zijn raketwerk voort te zetten.
In 1945 werd Korolev naar Duitsland gestuurd om meer te weten te komen over de V-2 raket, die door de Nazi’s met verwoestend effect tegen de Britten was gebruikt. De Amerikanen hadden de ontwerper van de raket, Wernher von Braun, die later hoofd van het Amerikaanse ruimteprogramma zou worden, gevangen genomen, maar de Sovjets verwierven een behoorlijke hoeveelheid V-2 middelen, waaronder raketten, lanceerinstallaties, blauwdrukken, en een paar Duitse V-2 technici. Met behulp van deze technologie en zijn eigen aanzienlijke technische talenten had Korolev in 1954 een raket gebouwd die een kernkop van vijf ton kon dragen en in 1957 de eerste intercontinentale ballistische raket gelanceerd.
Dat jaar werd Korolevs plan om een satelliet in de ruimte te lanceren goedgekeurd en op 4 oktober 1957 werd de Spoetnik 1 in een baan om de aarde gebracht. Het was de eerste Sovjetoverwinning in de ruimtewedloop, en Korolev, technisch gezien nog steeds een gevangene, werd officieel gerehabiliteerd. Het Sovjet ruimtevaartprogramma onder Korolev zou eind jaren ’50 en begin jaren ’60 tal van ruimtevaartprimeurs kennen: het eerste dier in een baan om de aarde, de eerste grote wetenschappelijke satelliet, de eerste man, de eerste vrouw, de eerste drie mannen, de eerste ruimtewandeling, het eerste ruimtevaartuig dat een inslag maakte op de maan, het eerste ruimtevaartuig dat een baan om de maan maakte, het eerste ruimtevaartuig dat een inslag maakte op Venus, en het eerste vaartuig dat een zachte landing maakte op de maan. Al die tijd bleef Korolev anoniem en stond hij alleen bekend als “Hoofdontwerper”. Zijn droom om kosmonauten naar de maan te sturen eindigde uiteindelijk in een mislukking, voornamelijk omdat het Sovjet maanprogramma slechts een tiende kreeg van de middelen die werden toegekend aan het succesvolle Amerikaanse Apollo maanlandingsprogramma.
Korolev stierf in 1966. Bij zijn dood werd zijn identiteit eindelijk aan de wereld onthuld en kreeg hij een begrafenis in de muur van het Kremlin als een held van de Sovjet-Unie. Yuri Gagarin kwam om het leven tijdens een routine testvlucht met een straalvliegtuig in 1968. Zijn as werd ook bijgezet in de muur van het Kremlin.