Reuzenhaai – Cetorhinus maximus
De reuzenhaai is de op één na grootste haai ter wereld, alleen overtroffen door de walvishaai, en is bovendien een van de drie planktivore haaien. Het is een “vriendelijke” haai voor duikers, ondanks zijn grootte en de indrukwekkende bek die hij bezit.
Hij behoort tot de orde Lamniformes, tot de familie Cetorhinidae en het geslacht Cetorhinus.
Beschrijving
Het meest indrukwekkende kenmerk van de reuzenhaai is zijn bek, die tot 1 meter breed open kan gaan. Hij heeft een kegelvormig lichaam dat bedekt is met een slijmlaag, een grijze of bruine huid op de rug en wit op de buik. Zijn rug- en borstvinnen zijn zo groot dat ze elk 2 meter kunnen bereiken en zijn staart is halvemaanvormig.
Hij heeft een kegelvormige snuit en grote kieuwen. In zijn bek heeft deze haai verschillende haakvormige kleine tanden. Zijn lever is ongeveer 25 procent van zijn totale lichaamsgewicht en is rijk aan squaleen, een stof die de haai helpt te drijven.
Zijn lever is ongeveer 25 procent van zijn totale lichaamsgewicht.
Zijn gewicht varieert tussen de 3.000 en 6.000 kilogram, en zijn lengte is ongeveer 6.7 tot 8,8 meter.
Karakteristieken van de reuzenhaai.
Reuzenhaai – Cetorhinus maximus
Distributie en Habitat
De reuzenhaai bewoont alle oceanen van de wereld, maar hij geeft de voorkeur aan de subpolaire zeeën en in het algemeen aan de koude en gematigde wateren van de continentale plateaus. Onlangs werd ontdekt dat hij tot aan de evenaar zuidwaarts trekt en in warmere wateren vertoeft.
Het leefgebied van de reuzenhaai verandert naar gelang van de beschikbaarheid van voedsel. In de zomer trekt hij naar de kustgebieden om zich daar overvloedig met roeipootkreeftjes te voeden, maar zodra de winter begint, trekt hij naar gebieden met koud water. Soms komt hij dicht bij de kust, en is zijn grote lichaam onder het oppervlak te zien als hij concentraties plankton nabij het oppervlak volgt.
Braakhaai – Cetorhinus maximus.
Voeding
Net als de walvishaai en de megamouthaai voedt de reuzenhaai zich voornamelijk met plankton en is hij dus geen algemeen roofdier. Maar in tegenstelling tot de andere twee soorten lijkt hij niet actief naar voedsel te zoeken of de spieren van zijn kop te gebruiken om water op te zuigen, in plaats daarvan zwemt hij meestal met zijn bek open en vangt hij wat hij tegenkomt. Wanneer het water door zijn kieuwen stroomt, scheiden de stekels van de kieuwrakers het plankton van het water. De haai sluit de bek en pompt vervolgens het water door de kieuwen naar buiten.
De reuzenhaai vertrouwt op de geleiding van zijn grote reukbollen om voedsel te detecteren. Het is een passieve eter die ongeveer 1.500-2.000 kubieke meter water per uur kan filteren om voldoende hoeveelheden zoöplankton binnen te krijgen, waartoe ook vissen en kleine schaaldieren, ongewervelde dierenlarven en viseieren of -larven behoren.
Hij voedt zich dicht bij het oceaanoppervlak, vooral wanneer plankton overvloedig aanwezig is. Hoewel hij honderden kleine tanden heeft, gebruikt hij deze niet bij het voeden.
Gedrag
Het gedrag van de reuzenhaai is nog onbekend, afgezien van enkele gegevens die uit de waarnemingen zijn verkregen. De naam “reuzenhaai” kreeg hij omdat hij lange tijd in de zon zit te eten. Volgens één theorie voedt hij zich bij voorkeur in oppervlaktewateren wanneer er in dat deel van de oceaan overvloedig plankton aanwezig is, en laat hij op dat ogenblik de stekels van zijn kieuwen vallen. Deze worden dan vernieuwd, enzovoort, in een continu seizoenproces.
In de winter worden geen reuzenhaaien aan de oppervlakte waargenomen. Daarom denken wetenschappers dat ze tot de volgende zomer naar diepere zuidelijke wateren trekken. Tijdens dit seizoen worden veel individuen gezien op de kusten van IJsland en Noord-Europa als ze daarheen reizen om te paren.
Zijn Engelse naam “basking shark,” betekent “de zon pakken”.
Het stevige lichaam en de trage bewegingen van de reuzenhaai vormen geen belemmering om uit het water te springen in een poging zijn parasieten kwijt te raken. Het is ook een betrekkelijk sociaal dier, omdat hij soms kleine groepen vormt, verdeeld naar geslacht. Soms vormen ze scholen van wel 100 leden.
De Engelse naam “basking shark”, wat “de zon pakken” betekent, komt van zijn gewoonte om heel dicht bij de oppervlakte te zwemmen met de rugvin uit het water.
Reproductieve gewoonten
De reuzenhaai is levendbarend en geslachtsrijp wanneer hij een bepaalde grootte bereikt; het mannetje kan zich voortplanten als hij al een lengte van 1,5-1,8 meter heeft en het vrouwtje is geslachtsrijp als zij een lengte tussen 4 en 5 meter heeft.
Het type voortplanting, wordt verondersteld ovovivipariteit te zijn. De bevruchting vindt intern plaats en de embryo’s ontwikkelen zich in het lichaam van de moeder in een dooierzak en zonder placentaaanhechting. Het is zeer waarschijnlijk dat de ongeboren baby’s aan oofagie doen.
Onderzoekers zijn nog niet zeker van de lengte van de draagtijd. De meest gangbare theorie is dat deze een jaar duurt, maar dat kan worden verlengd tot 2 of 3 jaar. Er is ook geen nauwkeurige kennis over het aantal nakomelingen dat wordt afgeleverd, maar eens werd bij een zwanger wijfje zes zich ontwikkelende pups aangetroffen, dus misschien is het aantal niet erg groot. Eenmaal geboren, trekken de kleintjes weg van de moeder om op zichzelf te gaan wonen.
De reuzenhaai baart slechts eens in de twee tot vier jaar en zijn levensverwachting is 50 jaar.
Dreigingen en instandhouding
De visserij op deze haai is al enkele eeuwen zeer frequent om het vlees, de olie, de lever, het kraakbeen en de vinnen te bemachtigen en te verhandelen. De olie, de lever en de vinnen worden vandaag de dag nog steeds op prijs gesteld, en dit heeft ernstige problemen veroorzaakt voor het voortbestaan van deze haai, die door de IUCN Rode Lijst is geclassificeerd als een “Kwetsbare” soort.
De populaties zijn sinds ongeveer 20 jaar drastisch afgenomen en hebben zich nog niet hersteld. Gelukkig heeft de situatie sommige landen gealarmeerd en wordt de soort nu beschermd in de territoriale wateren van sommige landen zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Nieuw-Zeeland. Ook is de commerciële visserij op deze soort in veel regio’s verboden.
Bronnen:
http://www.nefsc.noaa.gov/nefsc/Narragansett/sharks/basking.html
http://www.bbc.co.uk/education/guides/z94hvcw/revision
https://en.wikipedia.org/wiki/Basking_shark
http://www.iucnredlist.org/details/4292/0
http://www.arkive.org/basking-shark/cetorhinus-maximus/
https://www.flmnh.ufl.edu/fish/discover/species-profiles/cetorhinus-maximus