Koffie is de op één na meest geconsumeerde drank in de Verenigde Staten.1 Onlangs oordeelde een rechter in Californië (hoewel de uitspraak nog niet definitief is) dat koffie een waarschuwing tegen kanker moet bevatten, omdat het acrylamide bevat – een chemische verbinding die ontstaat tijdens het brandproces.
Acrylamide wordt weliswaar beschouwd als “waarschijnlijk kankerverwekkend”, maar waarschijnlijk is zeker niet definitief. In een recent overzicht over koffie en het risico op kanker staat zelfs: “… epidemiologische studies en retrospectieve heranalyses van tot nu toe gepubliceerde gegevens hebben onvoldoende bewijs opgeleverd dat acrylamide in de voeding het risico op enig type kanker bij mensen verhoogt, met inbegrip van nier-, dikke darm-, blaas-, mondholte-, borst-, en eierstokkanker.”2 Bovendien is het bewijs waarop acrylamide als waarschijnlijk kankerverwekkend wordt beschouwd, gebaseerd op studies bij knaagdieren die “een dosis kregen die 1.000 tot 10.000 maal hoger was dan wat mensen in hun voeding opnemen. “3 Met andere woorden, er is geen degelijk bewijs dat acrylamide, vooral in de sporendoses die in een kopje koffie worden aangetroffen, kanker bij mensen zou veroorzaken. Koffie is een complex brouwsel dat honderden biologisch actieve bestanddelen bevat en één van zijn delen is niet de som van zijn delen. Koffie moet dus worden beschouwd als een geheel en niet alleen als een van zijn bestanddelen.
Hieruit blijkt dat de waarschuwing tegen kanker die op koffie moet worden geplaatst, uitsluitend is gebaseerd op gegevens van dieren, waarbij veel hogere doses zijn gebruikt dan wat mensen ooit zouden krijgen van koffieconsumptie. Wat de zaak nog erger maakt, is dat de gegevens over koffieconsumptie bij mensen erop wijzen dat koffie zelfs een beschermend effect kan hebben op tal van soorten kanker, waaronder colorectale kanker, leverkanker en borstkanker.2
Bij de beslissing of een voedingsmiddel of drank het risico op kanker verhoogt (of welk resultaat dan ook), moet men kijken naar de matrix van het hele voedingsmiddel of de hele drank en niet slechts naar één enkel bestanddeel. Om de verguizing van koffie als kankerverwekkende stof wetenschappelijk te rechtvaardigen, zou er onderzoek bij dieren moeten zijn waaruit blijkt dat consumptie van koffie in doses die relevant zijn voor menselijke consumptie, het risico op kanker verhoogt. Wij zijn ons er niet van bewust dat dergelijke gegevens bestaan bij dieren, laat staan bij mensen. Het is dus ongetwijfeld voorbarig om koffie een waarschuwingsetiket voor kanker te geven.
Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC), een afdeling van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), heeft onlangs de consumptie van dranken warmer dan 149 graden Fahrenheit of 65 graden Celsius geclassificeerd als waarschijnlijk kankerverwekkend.4 Hete koffie wordt meestal geserveerd bij ongeveer 65 graden Celsius, en moet daarom worden afgekoeld tot een temperatuur die minder dan brandend is, voordat hij wordt gedronken. Desondanks heeft het IARC na bestudering van alle relevante wetenschappelijke gegevens onlangs geconcludeerd dat koffie in verband wordt gebracht met een lager risico op leverkanker en endometriumkanker, en dat het onwaarschijnlijk is dat het borstkanker, prostaatkanker of alvleesklierkanker veroorzaakt.4
Belangrijker is dat massale prospectieve epidemiologische studies consequent melding maken van een omgekeerd verband tussen koffieconsumptie en sterfte door alle oorzaken, alsmede hart- en vaatsterfte.1 Bovendien wordt langdurige koffieconsumptie in verband gebracht met een verminderd risico op coronaire hartziekten, congestief hartfalen, beroertes en diabetes type 2.1 Gewone koffieconsumptie wordt ook in verband gebracht met een lager risico op de ziekte van Parkinson, depressie en leveraandoeningen.1 De dosis koffie die in verband wordt gebracht met de meest indrukwekkende gezondheidsvoordelen is ongeveer 3 kopjes koffie per dag. Voor de gezondheid, het welzijn en een lang leven lijkt zwarte, ongezoete koffie dus een van de meest heilzame bestanddelen van het Amerikaanse dieet te zijn.
Het is mogelijk dat koffie op een dag inderdaad een etiket krijgt, maar dat etiket zou in feite een claim kunnen zijn voor zijn vermogen om het risico op kanker te verminderen, niet om het te veroorzaken. Zoals een artikel het formuleerde: “Is het tijd om een recept voor koffie uit te schrijven? “5 Het zou zomaar kunnen, maar een waarschuwingsetiket tegen kanker (als het inderdaad op koffie wordt aangebracht) zal het aantal uitgeschreven “recepten” zeker doen afnemen.