KUNSTEN: Observeren, informatie verzamelen, kritisch denken en communiceren
Doelstelling: De leerlingen leren hoe dieren, mensen en onze omgeving afhankelijk zijn van het onopvallende werk van bomen.
ACHTERGROND:
Het is gemakkelijk om bomen als vanzelfsprekend te beschouwen. Het lijkt immers alsof ze er maar staan en niets doen. Maar in werkelijkheid hebben ze het heel druk met allerlei essentiële klusjes.
Bomenhuizen.
Veel dieren, zoals vogels, eekhoorns, wasberen en allerlei insecten, brengen een groot deel van hun leven in bomen door. Deze dieren worden in bomen geboren, leven in bomen, brengen hun jongen in bomen groot en komen zelden op de grond. Bomen bieden hen beschutting tegen het weer en tegen vijanden. Bomen leveren voedsel in de vorm van vruchten, noten, bladeren, schors en wortels. Zelfs dode bomen bieden onderdak en voedsel aan veel insecten.
Dus, wat heeft een boom de laatste tijd voor mij gedaan?
We kennen waarschijnlijk niemand die in een boom woont, maar velen van ons wonen in houten huizen die van bomen zijn gemaakt. Meubels en veel andere voor de hand liggende voorwerpen in onze huizen zijn ook van hout gemaakt.
Hout is echter niet het enige product dat van bomen afkomstig is. Vrijwel elk deel van een boom wordt gebruikt om een nuttig product te maken. Van vermalen hout wordt papier gemaakt voor tijdschriften, kranten, snoeppapiertjes en cornflakes dozen. Sap, de vloeistof die in bomen vloeit, wordt gebruikt om ahornsiroop, kauwgom, krijtjes, verf en zeep te maken. Uit de schors worden kleurstoffen en medicijnen gemaakt, terwijl de bladeren en wortels oliën leveren voor cosmetica en medicijnen.
Niet te vergeten zijn de banen die bomen aan mensen bieden – houthakkers en boomplanters, bijvoorbeeld. Alle producten die van bomen worden gemaakt, creëren nog veel meer banen. Heb je je ooit afgevraagd wie potloden of kauwgom maakt?
Vele soorten bomen leveren ook voedsel voor mensen. Appels, peren, perziken en kersen komen van bomen, net als noten zoals walnoten en hazelnoten. Bomen maken van onze wereld een mooiere plek. Stelt u zich uw buurt eens voor zonder bomen. Parken en campings zouden zeker niet hetzelfde zijn zonder bomen. We houden allemaal van de aanblik van bomen.
We kunnen de bomen bedanken voor schone lucht en schoon water
De kwaliteit van ons milieu – de lucht, de bodem en het water – is afhankelijk van de rol die bomen spelen. Bomen helpen bij het creëren van regen doordat ze vocht afvoeren naar de atmosfeer: hun wortels halen het uit de bodem en hun bladeren voeren het weer af naar de lucht. Bomen zuiveren de lucht die wij inademen door kooldioxide op te nemen via de bladeren en vervolgens zuurstof af te geven die wij nodig hebben om te ademen. Als bomen niet zouden ademen, zouden wij dat ook niet kunnen. Wortels helpen de bodem op zijn plaats te houden om erosie te voorkomen, wat niet alleen de bodem spaart, maar ook onze waterwegen schoner houdt. U hebt misschien gemerkt dat het water meestal schoner is als er veel bomen zijn. Bomen bieden schaduw in de zomer om onze huizen te helpen afkoelen. In de winter houden ze de wind tegen om onze huizen te helpen verwarmen.
PROJECTEN EN ACTIVITEITEN:
Leerlingen tekenen of verzamelen foto’s van dieren die in of rond bomen leven, samen met foto’s van voedsel dat ze zouden kunnen eten. Oudere leerlingen kunnen twee lijsten samenstellen van dieren en boomvoedsel.
Laat elke leerling een tekening maken van zijn favoriete product dat van een boom komt. Bespreek enkele voedingsmiddelen waarvan de leerlingen niet zouden vermoeden dat het producten van bomen zijn, zoals kaneel, mosterd en olijven. Leerlingen kunnen ook foto’s maken van het voedsel in zijn natuurlijke staat en als onderdeel van een eindproduct – appeltaart of ahornstroop, bijvoorbeeld.
Samenstellen van een krijtbordlijst, verkregen uit antwoorden van leerlingen, van items in de klas die van bomen zijn gemaakt. Vergeet de niet-houten producten niet, zoals kleurpotloden, papier en verf. Bespreek van welke delen van de boom de producten afkomstig kunnen zijn of hoeveel werk er nodig was om het product te maken. Laat de leerlingen de lijst kopiëren en mee naar huis nemen om te controleren of er in hun huis deze en andere houtproducten te vinden zijn.
Demonstreer waarom we producten van hout maken – omdat het sterk, duurzaam en gemakkelijk te bewerken is. Bespreek met de leerlingen nuttige dingen die ze kunnen maken met twijgen en takken die ze op de grond vinden en met touw. Leid de leerlingen op een zoektocht naar twijgjes en maak dan een nuttig voorwerp (potloodhouder, krans of fotolijstje). De leerlingen kunnen dit ook individueel of in groepjes doen. Laat elke leerling een favoriete plek beschrijven of tekenen waar bomen groeien – of hun favoriete boom – of een favoriete activiteit met bomen.
Leer de leerlingen een project met bomen te bespreken of te plannen dat het milieu zou helpen verbeteren. Bespreek hoe zelfs één leerling een deel van dit project zou kunnen uitvoeren.
EVALUATIE:
Waarom planten we bomen in onze tuinen? Zijn er plaatsen op de wereld waar geen bomen staan? Hoe zien die eruit? Hoe anders zijn ze dan waar jij woont? Zou je daar willen wonen? Waarom? Hoe zijn mensen afhankelijk van bomen?
VARIATIES/Uitbreidingen:
Versplits de klas in drie werkgroepen. De leerlingen in de eerste groep tekenen of verzamelen tekeningen over de relatie tussen bomen en dieren. De tweede groep zal zich richten op bomen en mensen. De derde groep zal zich bezighouden met bomen en het milieu. Wanneer de foto’s verzameld zijn, moeten de groepjes ze samenvoegen tot drie collages op posterformaat met titels van hun eigen keuze.
Laat individuele leerlingen, of een groepje leerlingen, een boom gedurende een bepaalde tijd van dichtbij bekijken – bijvoorbeeld vijftien minuten. De leerlingen tekenen of stellen een lijst samen van alle bewijzen van activiteit door dieren en insecten die ze hebben gevonden, met inbegrip van daadwerkelijke activiteit door vogels, eekhoorns en andere dieren; waargenomen nesten; bewijzen van eten door dieren (gaten in bladeren, stapels zaagsel, kale takken of lege vruchtenpeulen); enz.
Laat individuele leerlingen, of groepen, hun eigen “wat als”-vragen maken en beantwoorden. Voorbeelden kunnen zijn: “Als vogels geen bomen hadden, waar zouden ze dan leven?” “Als we geen hout hadden, waar zouden we dan huizen van maken?” of “Als er geen bomen waren, wat zou er dan in parken staan?”
Bouw een terrarium voor in de klas met kleine boomachtige planten om te laten zien hoe bomen vocht terugbrengen in hun omgeving. Voeg water toe, sluit het terrarium af en laat de klas zien hoe het vocht wordt gerecycled.
Hulpzaam lezen:
- Commerciële profielen van boomsoorten uit Noordwest-Ontario
- Hoe krantenpapier en kraftpulp worden gemaakt
- Hout – Het traditionele bouwmateriaal voor huizen
- Houtpanelen – Veranderend uiterlijk van constructiehout
- Veneer – Het hart van triplex