Romeinse naam: Venus
Epitheten: Cypris (Vrouwe van Cyprus), Cythereia (Vrouwe van Cythera, een eiland voor de zuidkust van de Peloponnesos), Paphian (Vrouwe van Paphos, een stad op Kreta), Urania (Dochter van Uranus), Glimlachgodin, Godin van de glimlach en het bedrog
Symbolen: duiven
Godin van de erotische liefde en schoonheid
Twee verhalen over de geboorte van Aphrodite
Aphrodite heeft twee oorsprongen. Hesiod zegt dat Aphrodite ontstond uit de schuimende mix van zeeschuim en Uranus’ geslachtsdelen toen Kronos zijn vader in stukken hakte. Zij spoelde aan in de stad Paphos op Cyprus (vandaar haar bijnamen Cypris en Paphian) of op het eiland Cythera (vandaar het bijnaam Cythereia). Paphos was ook de plaats van Aphrodite’s belangrijkste tempel op Cyprus. Homerus noemt Aphrodite de dochter van Zeus en Dione, die ofwel een Titaan was ofwel een van de dochters van Oceanus. De naam, Dione, is ook de vrouwelijke vorm van Zeus’ naam.
Aphrodite’s ongelukkige huwelijk
Aphrodite was getrouwd met de god van de smeden, Hephaestus, maar ze hebben nooit kinderen gekregen. Dit wil niet zeggen dat Aphrodite nooit kinderen heeft gehad, in feite had ze verschillende kinderen uit haar langdurige affaire met de oorlogsgod Ares. Samen hadden zij Harmonia (die getrouwd was met de Thebaanse koning Cadmus), Eros (in het Latijn Cupido genoemd), Phobus (Paniek), en Deimus (Angst). Hephaestus was niet blij toen hij van deze affaire hoorde en ving de minnaars in een net.
Aphrodite en Adonis
Aphrodite had ook opmerkelijke sterfelijke minnaars, waaronder Adonis en Anchises. Adonis was een knappe jongeman en Aphrodite werd hevig verliefd op hem. Persephone was ook verliefd op Adonis, dus gingen zij naar Zeus om te beslissen wie de liefde van de jongeling zou krijgen. Zeus verdeelde de tijd in drie delen. Hij gaf een deel aan elke godin en een deel aan Adonis zelf om te beslissen waar hij het zou besteden. Adonis koos ervoor om zijn deel van het jaar met Aphrodite door te brengen. De overeenkomst duurde echter niet lang, want Adonis was nogal dol op jagen. Tijdens een zwijnenjacht werd hij door het dier doorboord en stierf. Aphrodite was radeloos en liet uit het bloed van Adonis een anemoon groeien.
Aphrodite en Anchises
Anchises was een jonge Trojaanse edelman die de kuddes verzorgde op de berg Ida. Zeus was boos op Aphrodite omdat zij de goden, en vooral zichzelf, verliefd liet worden op stervelingen en hen achtervolgde tot dwaasheden, dus liet hij Aphrodite smoorverliefd worden op Anchises. Nadat zij haar liefde voor Anchises had geconsumeerd, liet Aphrodite hem beloven nooit iemand te vertellen dat zij met elkaar hadden geslapen, op straffe van een bliksemstraal van Zeus. (Dit verhaal wordt verteld in de Homerische Hymne aan Aphrodite.) Maar blijkbaar kon Anchises zijn belofte niet houden. De volgende keer dat we Anchises zien, in de Aeneis, is hij kreupel omdat hij door Zeus’ bliksemstraal is getroffen. Anchises stierf duidelijk niet aan deze straf, maar hij schijnt voor de rest van zijn leven kreupel te zijn geweest. Het resultaat van hun verbintenis was Aeneas, die door Aphrodite meerdere malen van de dood werd gered tijdens de Trojaanse oorlog.
Aphrodite’s woede
Net als andere goden zou Aphrodite iedereen straffen, sterveling of god, voor beledigingen van haar. Theseus’ zoon Hippolytus werd een aanbidder van de maagdelijke godin Artemis, en schuwde zo de geneugten van het vlees. Dit wekte de woede op van Aphrodite, die vond dat Hippolytus haar niet voldoende vereerde. Om Hippolytus terug te pakken, veroorzaakte zij zijn dood door zijn stiefmoeder, Phaedra, verliefd op hem te laten worden. Ook strafte zij Eos (de godin van de dageraad) omdat zij een verhouding had met Ares door haar verliefd te laten worden op de ene sterveling na de andere.
In een verhaal dat tot in de Romeinse tijd onbekend was, joeg Venus het mooie meisje Psyche op, alleen omdat zij mooi was. Psyche (wiens naam in het Grieks “ziel” betekent) was zo mooi dat de mensen om haar heen haar aanbaden in plaats van Venus. Psyche had niet om deze verering gevraagd, maar Venus wilde haar toch straffen. Venus stuurde haar zoon Cupido erop uit om Psyche met zijn pijlen te beschieten en haar in plaats daarvan verliefd te laten worden op een afschuwelijk beest. Dit ging echter niet volgens plan, en Cupido werd zelf verliefd op Psyche. Cupido verborg Psyche in zijn paleis en vertelde haar niet wie hij was, totdat zij door een list zijn identiteit te weten kwam. In zijn woede dat hij bedrogen was, gooide Cupido haar uit zijn huis. Psyche zwierf door Griekenland totdat zij bij een tempel van Venus kwam en zich overgaf aan de toorn van Venus. Venus gaf haar een aantal onmogelijke opdrachten, zoals het sorteren van een grote berg graan in één nacht of het terugbrengen van een kruik met water uit de Styx. Venus gaf haar deze opdrachten in de hoop dat ze zou falen, maar de wereld hielp Psyche op haar weg. Enkele mieren hielpen haar bij het sorteren van het graan en een adelaar nam de kruik mee en vulde die voor haar met water uit de Styx. Nadat Psyche deze en andere onmogelijke taken tot een goed einde had gebracht, vergaf Cupido haar haar bedrog. Hij bracht Psyche naar Jupiter die een einde maakte aan de vijandschap tussen Psyche en Venus en toestond dat de twee trouwden. Dit verhaal wordt verteld in De Gouden Ass van Apuleius.
De oorsprong van Aphrodite
Aphrodite begon oorspronkelijk als een vruchtbaarheidsgodin en had nauwe banden met andere vruchtbaarheidsgodinnen uit het Nabije Oosten, zoals Astarte, Cybele, en Ishtar. Op een bepaald moment waren ze misschien allemaal dezelfde godin. De belangrijkste centra van aanbidding van Aphrodite bevonden zich op Cyprus, een eiland dat diende als een kruispunt tussen Griekenland en het Nabije Oosten, en op plaatsen in het Nabije Oosten. Haar oosterse afkomst kan verklaren waarom zij de Trojanen gunstig gezind was tijdens de Trojaanse oorlog.