Krachten die de aandelenkoersen beïnvloeden

De aandelenkoersen worden bepaald op de markt, waar het aanbod van de verkoper en de vraag van de koper elkaar ontmoeten. Maar hebt u zich ooit afgevraagd wat de drijvende kracht achter de aandelenmarkt is, met andere woorden, welke factoren de prijs van een aandeel beïnvloeden? Helaas is er geen zuivere vergelijking die ons precies vertelt hoe een aandelenkoers zich zal gedragen. Dat gezegd hebbende, weten we wel een paar dingen over de krachten die een aandeel doen stijgen of dalen. Deze krachten vallen in drie categorieën uiteen: fundamentele factoren, technische factoren en marktsentiment.

Fundamentele factoren

In een efficiënte markt worden aandelenkoersen in de eerste plaats bepaald door fundamentele factoren, die op basisniveau verwijzen naar een combinatie van twee dingen:

1. Een winstbasis, zoals de winst per aandeel (EPS)
2. Een waarderingsmultiplicator, zoals een koers/winstverhouding

Een eigenaar van gewone aandelen heeft een claim op de winst, en de winst per aandeel (EPS) is het rendement van de eigenaar op zijn of haar investering. Wanneer u een aandeel koopt, koopt u een evenredig deel van een volledige toekomstige winststroom. Dat is de reden voor de waarderingsmultiplicatie: het is de prijs die u bereid bent te betalen voor de toekomstige winststroom.

Wat beweegt de aandelenkoersen?

Een deel van deze winst kan als dividend worden uitgekeerd, terwijl de rest door het bedrijf wordt ingehouden (namens u) om opnieuw te worden geïnvesteerd. We kunnen de toekomstige winststroom zien als een functie van zowel het huidige winstniveau als de verwachte groei van deze winstbasis.

Zoals in het diagram te zien is, is de waarderingsmultiplicator (P/E), of de aandelenkoers als een veelvoud van de WPA, een manier om de contante waarde van de verwachte toekomstige winststroom weer te geven.

De winstbasis

Hoewel we gebruik maken van EPS, een boekhoudkundige maatstaf, om het concept van de winstbasis te illustreren, zijn er andere maatstaven voor winstvermogen. Velen beweren dat op cashflow gebaseerde maatstaven superieur zijn. Zo wordt bijvoorbeeld de vrije cashflow per aandeel gebruikt als alternatieve maatstaf voor winstgevendheid.

De manier waarop winstgevendheid wordt gemeten kan ook afhangen van het type bedrijf dat wordt geanalyseerd. Veel bedrijfstakken hebben hun eigen maatstaven. Vastgoedbevaks (REIT’s), bijvoorbeeld, gebruiken een speciale maatstaf voor winstgevendheid die funds from operations (FFO) wordt genoemd. Relatief volwassen bedrijven worden vaak gemeten aan de hand van dividenden per aandeel, wat weergeeft wat de aandeelhouder daadwerkelijk ontvangt.

De waarderingsmultiple

De waarderingsmultiple drukt de verwachtingen over de toekomst uit. Zoals we al hebben uitgelegd, is het fundamenteel gebaseerd op de contante waarde van de toekomstige winststroom. Daarom zijn de twee belangrijkste factoren hier:

1. De verwachte groei van de winstbasis
2. De disconteringsvoet, die wordt gebruikt om de contante waarde van de toekomstige winststroom te berekenen

Een hoger groeipercentage levert het aandeel een hogere multiple op, maar een hogere disconteringsvoet levert een lagere multiple op.

Wat bepaalt de disconteringsvoet? Ten eerste is het een functie van het waargenomen risico. Een risicovoller aandeel verdient een hogere disconteringsvoet, die op zijn beurt een lagere multiple oplevert. Ten tweede is het een functie van de inflatie (of de rente, om het zo maar te zeggen). Een hogere inflatie leidt tot een hogere disconteringsvoet, die een lagere multiple oplevert (wat betekent dat de toekomstige winsten in een inflatoire omgeving minder waard zullen zijn).

Samengevat zijn de belangrijkste fundamentele factoren:

• Het niveau van de winstbasis (weergegeven door maatstaven zoals EPS, kasstroom per aandeel, dividenden per aandeel)
• De verwachte groei van de winstbasis
• De discontovoet, die zelf een functie is van de inflatie
• Het waargenomen risico van het aandeel

Technische factoren

Het zou eenvoudiger zijn als alleen fundamentele factoren de aandelenkoersen zouden bepalen. Technische factoren zijn de mix van externe omstandigheden die de vraag naar en het aanbod van aandelen van een bedrijf veranderen. Sommige daarvan beïnvloeden indirect de fundamentele factoren. Zo draagt economische groei indirect bij aan de winstgroei.

Technische factoren zijn onder meer:

Inflatie

We noemden het al eerder als input voor de waarderingsmultiplicatie, maar inflatie is ook vanuit een technisch perspectief een enorme drijfveer. Historisch gezien heeft een lage inflatie een sterke omgekeerde correlatie met waarderingen (lage inflatie leidt tot hoge multiples en hoge inflatie tot lage multiples). Deflatie daarentegen is over het algemeen slecht voor aandelen, omdat het een verlies in prijsstellingsvermogen voor bedrijven betekent.

Economische kracht van markt en sectorgenoten

Bedrijfsaandelen volgen doorgaans de markt en de sectorgenoten. Sommige vooraanstaande beleggingsfirma’s stellen dat de combinatie van algemene markt- en sectorbewegingen – in tegenstelling tot de individuele prestaties van een bedrijf – het grootste deel van de bewegingen van een aandeel bepaalt. (Onderzoek heeft uitgewezen dat de economische/marktfactoren 90 procent voor hun rekening nemen). Een plotseling negatief vooruitzicht voor een detailhandelsaandeel schaadt bijvoorbeeld vaak andere detailhandelsaandelen, omdat “schuld door associatie” de vraag naar de hele sector doet dalen.

Substituten

Ondernemingen concurreren wereldwijd met andere activaklassen om beleggingsdollars. Hiertoe behoren bedrijfsobligaties, staatsobligaties, grondstoffen, onroerend goed en buitenlandse aandelen. De relatie tussen de vraag naar Amerikaanse aandelen en hun substituten is moeilijk te achterhalen, maar speelt een belangrijke rol.

Incidentele transacties

Incidentele transacties zijn aan- of verkopen van een aandeel die zijn ingegeven door iets anders dan het geloof in de intrinsieke waarde van het aandeel. Deze transacties omvatten insider-transacties van leidinggevenden, die vaak van tevoren zijn gepland of worden ingegeven door portefeuilledoelstellingen. Een ander voorbeeld is een instelling die een aandeel koopt of short gaat om een andere belegging af te dekken. Hoewel deze transacties geen officiële “uitgebrachte stemmen” voor of tegen het aandeel vertegenwoordigen, hebben ze wel invloed op vraag en aanbod en kunnen ze daarom de koers beïnvloeden.

Demografie

Er is belangrijk onderzoek gedaan naar de demografie van beleggers. Veel ervan heeft betrekking op deze twee dynamieken:

1. beleggers van middelbare leeftijd, piekverdieners die de neiging hebben in de aandelenmarkt te beleggen
2. oudere beleggers, die de neiging hebben zich uit de markt terug te trekken om aan de eisen van pensionering te voldoen

De hypothese is dat hoe groter het aandeel beleggers van middelbare leeftijd onder de beleggerspopulatie is, hoe groter de vraag naar aandelen en hoe hoger de waarderingsmultiples.

Trends

Vaak beweegt een aandeel gewoon volgens een kortetermijntrend. Aan de ene kant kan een aandeel dat stijgt, momentum vergaren, omdat “succes succes voortbrengt” en populariteit het aandeel omhoog stuwt. Aan de andere kant gedraagt een aandeel zich soms tegengesteld in een trend en doet het wat men noemt terugkeren naar het gemiddelde. Helaas, omdat trends aan twee kanten snijden en achteraf duidelijker zijn, helpt het ons niet om de toekomst te voorspellen als we weten dat aandelen “trendy” zijn.

Liquiditeit

Liquiditeit is een belangrijke en soms ondergewaardeerde factor. Het verwijst naar de belangstelling van beleggers voor een bepaald aandeel. Het aandeel Wal-Mart is bijvoorbeeld zeer liquide en reageert daarom sterk op belangrijk nieuws; het gemiddelde small-cap bedrijf is dat minder. Het handelsvolume is niet alleen een benadering van liquiditeit, maar het is ook een functie van de bedrijfscommunicatie (dat wil zeggen, de mate waarin het bedrijf aandacht krijgt van de beleggersgemeenschap). Large-cap aandelen hebben een hoge liquiditeit – zij worden goed gevolgd en er wordt veel in gehandeld. Veel small-cap aandelen lijden onder een bijna permanente “liquiditeitskorting” omdat ze simpelweg niet op de radar van beleggers staan.

Nieuws

Hoewel het moeilijk is om de impact van nieuws of onverwachte ontwikkelingen binnen een bedrijf, industrie of de wereldeconomie te kwantificeren, kun je niet ontkennen dat het wel degelijk invloed heeft op het beleggerssentiment. De politieke situatie, onderhandelingen tussen landen of bedrijven, productdoorbraken, fusies en overnames en andere onvoorziene gebeurtenissen kunnen aandelen en de aandelenmarkt beïnvloeden. Aangezien de effectenhandel over de hele wereld plaatsvindt en markten en economieën met elkaar verbonden zijn, kan nieuws in het ene land vrijwel onmiddellijk gevolgen hebben voor beleggers in een ander land.

Marktsentiment

Marktsentiment verwijst naar de psychologie van marktdeelnemers, individueel en collectief. Dit is misschien wel de meest lastige categorie. Marktsentiment is vaak subjectief, bevooroordeeld en weerbarstig. U kunt bijvoorbeeld een goed oordeel vellen over de toekomstige groeivooruitzichten van een aandeel, en de toekomst kan uw prognoses zelfs bevestigen, maar in de tussentijd kan de markt myopisch blijven stilstaan bij één enkel nieuwtje dat het aandeel kunstmatig hoog of laag houdt. En je kunt soms lang wachten in de hoop dat andere beleggers de fundamentals zullen opmerken.

Marktsentiment wordt onderzocht door het relatief nieuwe vakgebied van behavioral finance. Het gaat uit van de veronderstelling dat markten vaak niet efficiënt zijn en dat deze inefficiëntie kan worden verklaard door de psychologie en andere sociaalwetenschappelijke disciplines. Het idee om sociale wetenschappen toe te passen op de financiële wereld werd volledig gelegitimeerd toen Daniel Kahneman, PhD, een psycholoog, in 2002 de Nobelprijs voor de economische wetenschappen won (de eerste psycholoog die dat deed).Veel van de ideeën in behavioral finance bevestigen waarneembare vermoedens: dat beleggers de neiging hebben om te veel nadruk te leggen op gegevens die hen gemakkelijk te binnen schieten; dat veel beleggers met meer pijn op verliezen reageren dan met plezier op gelijkwaardige winsten; en dat beleggers de neiging hebben om in een fout te volharden.

Sommige beleggers beweren dat ze kunnen profiteren van de theorie van behavioral finance. Voor de meerderheid is het gebied echter nieuw genoeg om te dienen als de “catch-all” categorie, waar alles wat we niet kunnen verklaren wordt neergelegd.

The Bottom Line

Verschillende soorten beleggers zijn afhankelijk van verschillende factoren. Korte-termijn beleggers en traders hebben de neiging om technische factoren te incorporeren en kunnen zelfs prioriteit geven aan technische factoren. Lange-termijnbeleggers geven de voorkeur aan fundamentele factoren en erkennen dat technische factoren een belangrijke rol spelen. Beleggers die sterk geloven in fundamentele factoren kunnen zich verzoenen met technische krachten met het volgende populaire argument: technische factoren en marktsentiment overweldigen vaak op korte termijn, maar fundamentele factoren zullen de aandelenkoers op lange termijn bepalen. In de tussentijd kunnen we meer spannende ontwikkelingen verwachten op het gebied van behavioral finance, vooral omdat traditionele financiële theorieën niet alles lijken te kunnen verklaren wat er in de markt gebeurt.