Humanistische psychologie, een stroming in de psychologie die de overtuiging ondersteunt dat mensen, als individuen, unieke wezens zijn en als zodanig erkend en behandeld moeten worden door psychologen en psychiaters. De stroming groeide in oppositie tot de twee hoofdstromingen in de psychologie van de 20e eeuw, het behaviorisme en de psychoanalyse. Humanistische principes vonden toepassing tijdens de “menselijk potentieel” beweging, die populair werd in de Verenigde Staten in de jaren 1960.
Humanistische psychologen geloven dat behavioristen zich te veel bezighouden met de wetenschappelijke studie en analyse van de handelingen van mensen als organismen (met verwaarlozing van de fundamentele aspecten van mensen als voelende, denkende individuen) en dat er te veel moeite wordt gestoken in laboratoriumonderzoek – een praktijk die menselijk gedrag kwantificeert en reduceert tot zijn elementen. Humanisten zijn het ook oneens met de deterministische oriëntatie van de psychoanalyse, die ervan uitgaat dat iemands vroege ervaringen en driften iemands gedrag bepalen. De humanist is bezorgd over de volledige groei van het individu op het gebied van liefde, vervulling, eigenwaarde en autonomie.
De Amerikaanse psycholoog Abraham Maslow, die beschouwd wordt als een van de belangrijkste architecten van de humanistische psychologie, stelde een hiërarchie van behoeften of driften voor in volgorde van afnemende prioriteit of potentie maar toenemende verfijning: fysiologische behoeften, veiligheid, saamhorigheid en liefde, waardering, en zelf-actualisatie. Slechts wanneer aan de primitievere behoeften is voldaan kan het individu naar hogere niveaus in de hiërarchie gaan. Mensen die zelf-actualisatie bereiken zullen hun potentieel volledig hebben gerealiseerd.
Het concept van het zelf is een centraal aandachtspunt voor de meeste humanistische psychologen. In de “personal construct” theorie van de Amerikaanse psycholoog George Kelly en de “egocentrische” theorie van de Amerikaanse psychotherapeut Carl Rogers, wordt gezegd dat individuen de wereld waarnemen volgens hun eigen ervaringen. Deze perceptie beïnvloedt hun persoonlijkheid en leidt ertoe dat zij hun gedrag richten op het bevredigen van de behoeften van het totale zelf. Rogers benadrukte dat, in de ontwikkeling van de persoonlijkheid van een individu, de persoon streeft naar “zelfactualisatie (om zichzelf te worden), zelfbehoud (om zichzelf te blijven), en zelfverrijking (om de status quo te overstijgen).”
Met dank aan Carl Rogers
Naar aanleiding van de geschriften van Jean-Paul Sartre en andere existentiële filosofen, hebben veel humanistische psychologen de existentiële visie op het belang van het zijn en de zin van het leven overgenomen. De verschillende “modi” van zijn-in-de-wereld werden beschreven door de Zwitserse psychiater en vroege leider van de existentiële psychologie Ludwig Binswanger. Volgens Binswanger is de enkelvoudige modus het individu dat ervoor kiest om in zichzelf te leven, de eenling. De duale modus ontstaat wanneer twee mensen zich verenigen in het voelen voor elkaar. Dus, “Jij” en “Ik” worden “Wij.” De meervoudige modus treedt op wanneer een individu met anderen interageert. De modus van anonimiteit, tenslotte, doet zich voor wanneer een individu zich verliest in een menigte of zijn gevoelens losmaakt van die van anderen. De Amerikaanse existentiële psycholoog Rollo May benadrukte dat mensen wezens zijn die ervaren en aan wie de ervaringen overkomen. Voor May maakt het besef van de eigen sterfelijkheid vitaliteit en passie mogelijk.
Gestalttherapie – die weinig gelijkenis vertoont met de experimentele school van de Gestaltpsychologie uit het begin van de 20e eeuw – vertegenwoordigt een andere humanistische benadering. Het heeft de nadruk gelegd op een positieve kijk op de mens en zijn potentieel om echte vreugde te bereiken. Een andere invloedrijke therapie van de menselijk potentieel beweging is de techniek die bekend staat als transactionele analyse, ontwikkeld door Eric Berne. Het doel ervan is een sterke staat van volwassenheid op te bouwen door te leren de “kind”- en “ouder”-aspecten van de persoonlijkheid in zichzelf en anderen te herkennen.
De Vereniging voor Humanistische Psychologie werd opgericht in 1962.