Ik ben al lang gefascineerd door de punt boven de letter i, die net als de punt boven de letter j, een tittel wordt genoemd. Wist je dat we in het Engels niet altijd een punt boven de letter i hebben gehad, of dat het Turks een i met punt en een i zonder punt heeft, of dat de punt boven de letter i niet altijd een punt was?
De punt was niet altijd een punt
De eerste punt boven de i in het Engels lijkt op een omgekeerde u of maansikkel. Het komt uit de Gutenbergbijbel die in 1455 werd gepubliceerd, en in het boek waar ik de meeste van deze informatie vond – The History and Technique of Lettering van Alexander Nesbitt – wordt het naar voren geschoven als het eerste voorbeeld van een punt boven de letter i.
De reden waarom deze tekens voor het eerst verschenen, is dat in het gotische schrift van die tijd veel letters zeer gelijke hoeken en lijndikten hadden en zo werden geschreven dat ze elkaar raakten, waardoor het bijna onmogelijk was om het verschil te zien tussen de sets letters im en un als ze naast elkaar stonden (zoals je kunt zien in de afbeelding hierboven).
Toen de schrijfstijlen veranderden, ging de omgekeerde u meer lijken op een swoosh of een groot accentteken, en uiteindelijk krijgen we in 1514 het eerste voorbeeld van een echte punt over de letter i. Toen die er eenmaal was, bleef hij staan, ook al veranderden de schrijfstijlen, en was de punt niet langer nodig om het verschil tussen lettercombinaties aan te geven.
Turks heeft een “i” met punt en een “i” zonder punt
Het Turkse alfabet kent twee soorten i’s – een met punt en een zonder punt – wat tot problemen heeft geleid wanneer toetsenborden van mobiele telefoons niet goed onderscheid maken tussen de twee. Mensen denken dat ze de ene letter typen, maar ze komen uit op de andere, waardoor de betekenis van hun bericht kan veranderen. Een recent artikel op Gizmodo vertelde het verhaal van een man die werd vermoord nadat hij per ongeluk een belediging naar iemand had gestuurd omdat zijn mobiele telefoon de verkeerde versie gebruikte van de letter i. Stokken en stenen kunnen je botten breken, maar in dit geval leidden woorden wel degelijk tot een moord. En dat allemaal door dat puntje boven de letter i.