Twintig miljoen jaar lang was de wereldzeeën de thuishaven van een monsterlijke haai, de ‘megalodon’ genaamd. Plotseling verdween het 18 meter lange superroofdier zonder enige verklaring.
Het is een sappig stukje oude geschiedenis dat de inspiratie is geweest voor een groot aantal boeken, documentaires en kaskrakerfilms, waarvan sommigen zich graag voorstellen dat dit bloeddorstige monster vandaag de dag nog in leven is en ergens in de mysterieuze diepte op de loer ligt.
Een nieuwe studie heeft opnieuw bevestigd dat dit niet het geval is.
Met een frisse blik op het fossielenbestand stellen onderzoekers nu voor dat dit mega-zeedier wellicht is gedood door niemand minder dan de moderne grote witte haai (Carcharodon carcharias).
De timing is allesbepalend. Eerder onderzoek suggereerde dat de megalodon (Otodus megalodon) 2,6 miljoen jaar geleden verdween samen met een golf van mariene uitsterving, mogelijk veroorzaakt door een supernova die in die periode ernstige klimaat- en biodiversiteitsveranderingen teweegbracht.
Bij het bestuderen van alle megalodonfossielen die aan de westkust van Noord-Amerika zijn verzameld, merkten de onderzoekers echter dat sommige monsters verkeerd waren geïdentificeerd en gedateerd.
Na uitgebreide aanpassingen berekenden zij dat de verdwijning van de haai ten minste een miljoen jaar eerder moet hebben plaatsgevonden dan eerst werd gedacht.
“Het uitsterven van O. megalodon werd eerder in verband gebracht met deze mariene massa-extinctie – maar in werkelijkheid weten we nu dat de twee niet onmiddellijk met elkaar in verband staan,” legt hoofdauteur Robert Boessenecker uit, een gewervelde paleontoloog aan het College of Charleston in South Carolina.
Gezien de nieuwe tijdlijn is er een nieuwe verklaring nodig, en Boessenecker en zijn team denken dat ze een grote hebben gevonden.
Samen stellen zij dat het fossiele bewijs beter aansluit bij de opkomst van de kleinere, maar nog steeds woeste verwant van de megalodon.
De grote witte haai verscheen zo’n zes miljoen jaar geleden voor het eerst op aarde en bleef aanvankelijk beperkt tot de Grote Oceaan.
Toen ze van oceaan naar oceaan trokken, denken de onderzoekers dat de grote witte roofdieren het territorium van de megalodon hebben overgeslagen en de jongere roofdieren om voedsel hebben weggeconcurreerd.
Als de concurrentie echt hevig wordt, verandert de strijd om te overleven in een nulsomspel, en toen de beschikbare prooien in aantal begonnen af te nemen, lijkt de grote witte aan de winnende hand te zijn geweest.
“Wij stellen dat deze korte overlapping (3,6-4 miljoen jaar geleden) voldoende tijd was voor de grote witte haai om zich wereldwijd te verspreiden en de O. megalodon in zijn hele verspreidingsgebied te verdringen, waardoor deze uitroeide – en niet door straling uit de ruimte,” aldus Boessenecker.
De hypothese is intrigerend, maar het debat over het uitsterven van de megalodon zal hier waarschijnlijk niet ophouden. Een expert op het gebied van oude haaien vertelde National Geographic dat hij er niet van overtuigd is dat slechts één soort een dergelijke afname kan veroorzaken.
In plaats daarvan suggereert hij dat de auteurs andere boosdoeners over het hoofd hebben gezien, zoals de moderne tijgerhaai, die ook een vergelijkbaar territorium deelde met de jonge megalodon.
Zelfs Boessenecker zegt dat we meer onderzoek nodig hebben voordat we dit mysterie kunnen oplossen.
Deze studie is gepubliceerd in PeerJ.