Jupiters maan Ganymedes is de grootste satelliet in het zonnestelsel. Hij is groter dan Mercurius en Pluto, en maar iets kleiner dan Mars, en zou gemakkelijk als planeet geclassificeerd kunnen worden als hij om de zon draaide in plaats van om Jupiter.
De maan heeft waarschijnlijk een zoute oceaan onder zijn ijzige oppervlak, waardoor het een potentiële locatie voor leven is. De Europese ruimtevaartorganisatie plant een missie naar de ijzige manen van Jupiter die in 2030 moet aankomen en speciale nadruk legt op het observeren van Ganymedes.
feiten over Ganymedes
Leeftijd: Ganymedes is ongeveer 4,5 miljard jaar oud, ongeveer even oud als Jupiter.
Afstand van Jupiter: Ganymedes is de zevende maan en derde Galileï-satelliet buiten Jupiter, met een omloopbaan van ongeveer 665.000 mijl (1,070 miljoen kilometer). Ganymedes doet er ongeveer zeven aarddagen over om in een baan rond Jupiter te draaien.
Grootte: De gemiddelde straal van Ganymedes is 2.631,2 km. Hoewel Ganymedes groter is dan Mercurius, heeft het slechts de helft van zijn massa, waardoor het een lage dichtheid heeft.
Temperatuur: Overdag is de temperatuur op het oppervlak gemiddeld min 171 graden Fahrenheit tot min 297 F, en ’s nachts daalt de temperatuur tot -193C. In 1996 hebben astronomen met de Hubble-ruimtetelescoop bewijs gevonden voor een ijle zuurstofatmosfeer. Deze is echter te dun om leven zoals wij dat kennen te ondersteunen; het is onwaarschijnlijk dat er levende organismen op Ganymedes leven.
Magnetosfeer: Ganymedes is de enige satelliet in het zonnestelsel met een magnetosfeer. Typisch gevonden in planeten, met inbegrip van de aarde en Jupiter, een magnetosfeer is een komeet-vormige regio waarin geladen deeltjes worden gevangen of afgebogen. De magnetosfeer van Ganymedes is volledig ingebed in de magnetosfeer van Jupiter.
Ontdekking en verkenning van Ganymedes
Ganymedes werd op 7 januari 1610 ontdekt door Galileo Galilei. De ontdekking, samen met drie andere Joviaanse manen, was de eerste keer dat een maan werd ontdekt die om een andere planeet dan de aarde draaide. Galilei’s ontdekking leidde uiteindelijk tot het inzicht dat planeten om de zon draaien, in plaats van dat ons zonnestelsel om de aarde draait.
Galileo noemde deze maan Jupiter III. Toen het numerieke naamgevingssysteem halverwege de jaren 1800 werd verlaten, werd de maan vernoemd naar Ganymedes, een Trojaanse prins in de Griekse mythologie. Zeus, een tegenhanger van Jupiter in de Romeinse mythologie, droeg Ganymedes, die de vorm van een adelaar had aangenomen, naar Olympus, waar hij schenker werd van de Olympische goden en een van Zeus’ minnaars.
Er zijn al diverse ruimtevaartuigen langs Jupiter en zijn manen gevlogen. Pioneer 10 kwam als eerste aan, in 1973, gevolgd door Pioneer 11 in 1974. Voyager 1 en Voyager 2 hebben tijdens hun vluchten opvallende foto’s gemaakt. Het Galileo-ruimtevaartuig vloog tot op een hoogte van 261 km over het oppervlak van de Galileïsche manen en maakte gedetailleerde foto’s.
Het Europees Ruimteagentschap plant een missie genaamd JUICE (JUpiter ICy moons Explorer) die in 2022 vanaf de aarde zou worden gelanceerd en in 2030 bij Jupiter zou aankomen. De missie zal naar drie manen kijken (Ganymedes, Callisto en Europa), maar de nadruk zal liggen op Ganymedes omdat die laat zien hoe ijzige werelden evolueren en in het algemeen bewoonbaar zouden kunnen zijn, aldus de ESA op haar website. Wetenschappers zullen proberen meer te weten te komen over de oceaan en de ijzige korst, het oppervlak in detail in kaart brengen, meer te weten komen over het inwendige, de atmosfeer peilen en het magnetisch veld bestuderen.
Karakteristieken van Ganymedes
Ganymedes heeft een kern van metaalhoudend ijzer, die wordt gevolgd door een laag rots die wordt bekroond door een korst van voornamelijk ijs dat zeer dik is. Er zijn ook een aantal bulten op het oppervlak van Ganymedes, die rotsformaties kunnen zijn.
In februari 2014 onthulden NASA en de United States Geological Survey de eerste gedetailleerde kaart van Ganymedes in beelden en een video-animatie die is gemaakt met behulp van waarnemingen van NASA’s Voyager 1- en Voyager 2-ruimtevaartuig, evenals het speciale Jupiter-omcirkelde Galileo-ruimtevaartuig.
Het oppervlak van Ganymedes bestaat voornamelijk uit twee soorten terrein: ongeveer 40 procent is donker met talrijke kraters, en 60 procent is lichter van kleur met groeven die ingewikkelde patronen vormen en de satelliet zijn kenmerkende uiterlijk geven. De groeven, die waarschijnlijk het gevolg zijn van tektonische activiteit of het vrijkomen van water onder het oppervlak, zijn wel 2.000 voet hoog en strekken zich uit over duizenden kilometers.
Aangenomen wordt dat Ganymedes een zoutwateroceaan onder zijn oppervlak heeft. In 2015 werd in een studie van de Hubble-ruimtetelescoop gekeken naar de aurora’s van Ganymedes en hoe deze veranderen tussen de magnetische velden van Ganymedes en die van Jupiter. Het “schommelen” dat door de aurora’s wordt gezien, geeft bewijs dat de waarschijnlijke oceaan eronder zout is, zouter dan oceanen op aarde, zeiden wetenschappers destijds.
Sommige wetenschappers zijn echter sceptisch dat Ganymedes leven zou kunnen herbergen. Door zijn interne structuur zou de druk aan de basis van de oceaan zo hoog zijn dat al het water daar in ijs zou veranderen. Dit zou het voor heetwaterbronnen moeilijk maken om voedingsstoffen in de oceaan te brengen, een scenario waarin volgens wetenschappers buitenaards leven zou ontstaan.
Extra verslaggeving door Elizabeth Howell.