In het bos kom je een open plek tegen vol met vreemde, mooie mensen. Eerst denk je dat ze menselijk zijn, maar bij nader onderzoek ontdek je dat ze te mooi en perfect zijn om van een sterfelijk mens afkomstig te zijn. Je loopt naar de open plek om ze beter te bekijken en jezelf voor te stellen, maar je stapt toevallig in een ring van paddestoelen en platgetrapt gras. Hun uitdrukkingen veranderen snel van nieuwsgierigheid in woedende woede.
Opeens begin je je ziek te voelen. Je reikt je hand om je te verontschuldigen en je daden uit te leggen, maar ze verdwijnen al in de diepte van het bos. Het is te laat. Als straf voor je overtreding ben je neergeschoten.
Wat is een Elf?
Een elf is een mythisch wezen dat menselijk van aard lijkt, maar magische krachten heeft en niet veroudert (of in ieder geval heel langzaam veroudert). Het schijnt dat elfen hun oorsprong vinden in de Germaanse overlevering, maar ze komen ook veel voor in andere Europese folklore.
De elfen worden gezien als een ‘lichtgevende’ groep mensen waarvan bekend is dat ze een lichte teint hebben die veel volmaakter is dan zelfs de mooiste menselijke gelaatstrekken. Ze worden soms ‘de witte mensen’ genoemd. Men denkt dat dit ofwel een verwijzing is naar hun zuivere moraliteit of, misschien als een verwijzing naar hun schoonheid en bleke gelaatstrekken.
Elfen werden in vroege samenlevingen zowel als een punt van angst als van nieuwsgierigheid gezien. Ze stonden vaak bekend als gezellig en zelfs vriendelijk tegen mensen, maar toch werden ze gevreesd vanwege hun temperament. Als zij merkten dat een mens hen op enigerlei wijze had geschaad of beledigd, namen zij snel wraak met een straf. Veel voorkomende straffen waren ziekte, nachtmerries, en wrede trucs en aanvallen gericht op het slachtoffer. Er wordt echter opgemerkt dat de elfen soms hielpen bij het genezen van ziekten.
Elfen en geboorte
De elfen zijn inderdaad een merkwaardige legende. Hoewel men denkt dat zij nooit ouder worden (of honderden jaren leven, afhankelijk van welke verhaallijn je volgt), dacht men dat de elfen menselijke hulp nodig hadden om hun kinderen ter wereld te brengen. Deze hulp zou vaak nodig zijn van vroedvrouwen die de kinderen veilig ter wereld konden brengen en van kraamverzorgsters. Terwijl vroedvrouwen gehuwd waren met predikanten, waren de kraamverzorgsters gewoonlijk vrouwen die pas bevallen waren. Dit veroorzaakte grote angst in veel vroege Europese huishoudens.
Terwijl deze beide groepen vrouwen iets te vrezen hadden van het reizen naar de Elfenwereld, waren de kraamverzorgsters vooral doodsbang voor hun lot. Zij werden gewoonlijk van hun pasgeborenen en hun gezinnen naar de Elfenwereld gebracht om voor de pasgeboren Elfenbaby’s te zorgen. Hoewel dit geen snode plannen lijken te zijn, zou het toch beangstigend zijn geweest voor iedere vrouw die in deze situatie werd gebracht. Het gerucht ging dat het eten van voedsel dat in de Elfenwereld werd aangeboden of het aannemen van gastvrijheid van hen, iemand ervan zou weerhouden ooit naar de mensenwereld terug te keren. Het is onduidelijk of deze regels ook golden voor de kraamverzorgsters – die uiteraard een langere tijd in hun wereld moesten doorbrengen, maar de angst om niet naar hun familie terug te keren moet voldoende zijn geweest om hen grote angst aan te jagen.
Het was ook gebruikelijk dat vroedvrouwen werden opgeroepen om Elfenbaby’s ter wereld te helpen brengen. Het is onbekend waarom een vroedvrouw nodig was, maar het was in die tijd algemeen bekend dat een menselijke vroedvrouw nodig was om een Elfenkind ter wereld te brengen. Gewoonlijk werd een beroep gedaan op een vroedvrouw die getrouwd was met een predikant om de noodzakelijke taken uit te voeren. Het was belangrijk dat de vroedvrouw die werd opgeroepen niet at of dronk terwijl zij in de Elfenwereld was, om de bovengenoemde redenen. Sommige verhalen zeggen dat de vroedvrouwen (die gewoonlijk tijd hadden om zich voor te bereiden, in tegenstelling tot de ontvoerde kraamverzorgsters) soms voedsel en water inpakten om mee te nemen, zodat ze geen honger zouden lijden. Er zijn verschillende verhalen over opgeroepen vroedvrouwen die in hun tijd algemeen werden aanvaard.
De vrouw van Peter Rahm wordt opgeroepen
Een geestelijke met de naam Peter Rahm stond bekend om het verhaal dat zijn vrouw werd opgeroepen om een mythisch wezen te helpen bevallen. Zij ging met het wezen mee en deed haar plicht. Nadat het kind was geboren, bood het dankbare echtpaar de vroedvrouw eten en drinken aan. Zij weigerde vriendelijk. Zij boden haar andere vormen van gastvrijheid aan, die zij eveneens weigerde. Zij werd op weg gestuurd en keerde naar huis terug. De volgende dag vond ze een stapel zilverstukken – een geschenk van de kersverse ouders voor de geboorte van hun kind.
Een Deens verhaal over een elf en zijn aardvrouw
Een Deens verhaal gaat over een aardman (een elf) die op kerstavond de hulp van een vroedvrouw inriep. Hij nam de vroedvrouw mee ondergronds en liet haar zijn Aardse vrouw verzorgen tijdens de bevalling. Toen het kind was geboren, nam de aardman het kind mee – in een poging het geluk van een pasgetrouwd stel voor het kind te stelen. Terwijl hij weg was, gaf de Elfenvrouw de vroedvrouw een waarschuwing. Zij waarschuwde de vrouw geen voedsel te eten of drank te gebruiken zolang zij onder de oppervlakte van de aarde was. Zij vertelde de vroedvrouw dat ook zij een christelijke vrouw was geweest voordat zij in het rijk van de elfen was uitgenodigd, maar dat zij de fout had gemaakt hun voedsel te eten terwijl zij op bezoek was. Omdat zij hun gastvrijheid had aanvaard, was zij niet in staat naar haar eigen wereld terug te keren. Toen de echtgenoot terugkeerde, weigerde de vroedvrouw het aanbod van gastvrijheid.
Elfen en hun relaties met mensen
Terwijl er veel manieren leken te zijn waarop elfen de veiligheid van een mens konden bedreigen, waren er ook elfen die in vrede met mensen leefden en zelfs relaties met hen aangingen.
Terwijl er enkele verhalen zijn over elven die mensen probeerden te verleiden tot seksuele betrekkingen met hen, blijken er mensen en elfen te zijn geweest die vrijwillig kinderen hebben gekregen. Deze kinderen stonden bekend als bijzonder mooi en deden vaak grootse dingen.
Vaker wel dan niet leken de half-elfen half-mensen kinderen menselijke trekken te vertonen (hoewel ze vaak erg mooi waren) en waren ze in staat tot grootse magische daden. Soms werden ze magiërs, tovenaars en genezers.
Er zijn verschillende balladen en verhalen over elfen die paren met mensen. Meestal gaat het om een soort raadsel dat de persoon moet oplossen om zijn geliefde te worden. In sommige verhalen moet het personage ook een mens-elf redden om de hand van zijn geliefde te winnen.
De Elfenridder
De Elfenridder is een verhaal dat op twee manieren kan worden verteld. De eerste is dat de ridder dreigt een vrouw weg te stelen om zijn minnaar te worden tenzij zij een onmogelijke taak kan volbrengen. De tweede is dat een vrouw een onmogelijke taak moet volbrengen om de hand van de ridder te winnen. In de loop der tijd is de tweede steeds populairder geworden.
Het verhaal begint met de ridder die op een magische hoorn blaast, waardoor het verlangen in het hart van het meisje naar boven komt. Zij doet de wens dat ze met de ridder mag trouwen. Plotseling verschijnt de Elfenridder en vertelt haar dat hij met haar zal trouwen als zij een aantal – allemaal onmogelijke – opdrachten kan uitvoeren.
Hierop antwoordt het meisje met een aantal onmogelijke opdrachten die de ridder moet volbrengen en wint de hand van de ridder voor het huwelijk.
Het verhaal van Tam Lin
Het verhaal van Tam Lin begint met een waarschuwing dat Tam Lin een elf is die bezit neemt van de maagdelijkheid van elke maagd die door het woud van Carterhaugh reist. Op een dag reist een jonge vrouw door het woud van Carterhaugh en plukt een dubbele roos uit de grond. Tam Lin verschijnt en vraagt haar waarom ze zijn bos is binnengedrongen en zijn bezittingen heeft meegenomen. Zij antwoordt dat Carterhaugh van haar is – het was een geschenk van haar vader. De jonge maagd gaat op weg, om er later achter te komen dat ze zwanger is geraakt.
Ze keert terug naar het bos en plukt nog een stel rozen uit de grond. Tam Lin verschijnt opnieuw om haar acties te betwisten. Ze vraagt hem of hij ooit een mens is geweest, of dat hij altijd een elf is geweest. Hij vertelt het meisje dat hij ooit een sterveling is geweest, maar dat hij gevangen is genomen door de feeënkoningin en in een elf is veranderd. Hij onthult ook dat hij bang is dat hij dit jaar in een tiende aan de hel zal worden geofferd als zij hem niet redt.
Samen bedenken ze een plan om Tam Lin te redden van de feeënkoningin. Ze voeren het plan uit en het meisje wint de liefde van Tam Lin. De Feeënkoningin erkent haar nederlaag en laat Tam Lin vrij.
Dame Isabel en de Elfenridder
Ter spijt lopen niet alle relaties tussen elfen en mensen goed af. Het verhaal van Lady Isabel en de Elfenridder begint hetzelfde als ‘De Elfenridder’ met de ridder die op een hoorn blaast die het verlangen in het hart van Lady Isabel doet opkomen. Ze wenst dat ze met de Ridder kan trouwen en hij verschijnt en vertelt haar dat ze zijn vrouw zal zijn als ze met hem meekomt naar het groene bos.
Bij aankomst in het groene bos is Vrouwe Isabel geschokt als de Ridder onthult dat hij de dochters van zeven koningen heeft gedood om hun schatten en bezittingen te stelen en van plan is om haar de achtste te maken. Gelukkig is Vrouwe Isabel een snelle denker en zegt tegen de Ridder dat hij zijn hoofd op haar knie moet leggen om samen uit te rusten voordat zij zal sterven. Vervolgens brengt ze hem in slaap met een amulet, bindt hem vast met zijn eigen riem en doodt hem.
Hoe zien Elfen eruit?
De meeste elfen die in folklore worden beschreven zijn vrouwelijk, hoewel er zeker ook mannelijke elfen waren. De beschrijving van het uiterlijk van een elf varieert naargelang de periode en de plaats waar het verhaal zich afspeelt. Het blijkt dat de meeste vrouwelijke elfen bekend staan als eerlijke wezens. Ze hebben vaak blond haar en blauwe of grijze ogen (dit zijn ook de kenmerken die ze bij mensen waarderen) en staan erom bekend dat ze kenmerken hebben die lijken op die van mensen, maar dan veel volmaakter van aard. Er zijn natuurlijk enkele variaties in hun uiterlijk. Deze kenmerken komen echter het meest voor in sprookjes.
Mannelijke elfen werden vaak beschreven als lijkend op oude mannen, hoewel dit niet het geval is voor alle elfen die in de literatuur voorkomen. Er zijn ook extreem knappe elfen die verschijnen en vrouwen verleiden, zoals de elfen uit Tam Lin en De Elfenridder.
In de meeste literatuur zullen elfen worden beschreven als zijnde menselijk van vorm en grootte. Ze staan bekend om hun bijzonder lichte gelaatstrekken en worden soms beschreven als zijnde groter dan de gemiddelde mens. Schrijvers in Shakespeare’s tijd echter, kozen een andere benadering in het beschrijven van elfen. Zij werden getransformeerd tot kleine wezens die vaak vleugels hadden en verrassend veel leken op elfjes. Deze versie van de elf stond erom bekend dat ze graag streken uithaalde met mensen.
In de moderne literatuur worden elfen op een gemengde manier bekeken. Hoewel je nog steeds af en toe kunt vinden dat elven kleine wezens zijn, zijn er ook veel verhaallijnen waarin elven worden voorgesteld als wezens van ongeveer menselijke grootte.
Waar Wonen Elfen?
In de meeste verhaallijnen wordt beweerd dat elven ofwel huizen bewonen die diep in het bos liggen, uitgehouwen in uitgeholde bomen, of onder de aarde (vaak in een heuvel). Dit was vrij standaard voor de meerderheid van de bovennatuurlijke wezens in het vroege Europa.
De meeste mensen hebben hun geloof in het bestaan van de elfen verloren, maar er blijft nog steeds een grote bevolking die hun geloof handhaaft – of tenminste open staat voor de mogelijkheid – van het bestaan van elfen in IJsland. De IJslanders hebben speciale voorzorgsmaatregelen genomen om ervoor te zorgen dat de huizen van hun geliefde huldufolk in de moderne tijd worden beschermd.
De huldufolk stoppen de bouw in de buurt van Álftanes
Op het schiereiland Álftanes zijn wegwerkzaamheden voorgesteld in een gebied waarvan werd gedacht dat het werd bezocht door de elfen van IJsland. Er waren veel protesten tegen de aanleg, omdat deze het leefgebied van de elfen en het natuurlijke landschap zou ruïneren. Het protest zorgde ervoor dat het hele project werd stilgelegd totdat het Hooggerechtshof van IJsland uitspraak doet in de zaak.
Dit is geen op zichzelf staand voorval. Andere wegen die men wilde aanleggen in gebieden waar elfen zouden leven, werden tegengehouden door vreemde defecten aan de apparatuur of door gereedschap dat plotseling van de bouwplaats werd gestolen. Sommigen denken dat deze incidenten werden veroorzaakt door elfen zelf.
Interessant genoeg is er in 2012 een wet aangenomen die verbiedt om te bouwen in een gebied waarvan men denkt dat het bewoond wordt door elfen of dat anderszins van cultureel of historisch belang is voor IJsland.
Gevaren door Elfen
Elfen en Ziekte
Elfen werden vaak beschouwd als de oorzaak van vele ziektes die niet konden worden gediagnosticeerd of goed behandeld door een dokter. Men dacht dat elfen in staat waren om parallel aan de menselijke wereld te leven (hoewel onzichtbaar voor het menselijk oog) en dat zij een persoon ziek konden maken als zij zich door die persoon beledigd voelden. Men zei dat dit op verschillende manieren kon gebeuren. Soms werd een persoon ziek als een elf een spreuk over hem uitsprak. Andere keren echter kon een elf een mens beschieten met een onzichtbare pijl die ziekte met zich meedroeg. Het was dan ook niet ongewoon dat mensen werden gediagnosticeerd als zijnde ‘door een elf geschoten’ wanneer zij ziek waren.
Elfenen werden ook geacht andere ongelukken te veroorzaken die met gezondheid te maken hadden – met name slapen. Het Duitse woord Alpdruck betekent ‘nachtmerrie’, maar de letterlijke vertaling betekent ‘elfenonderdrukking’. Hieruit kan worden afgeleid dat men dacht dat elfen de oorzaak waren van nachtmerries en nachtmerries – waarschijnlijk als straf voor een overtreding die tegen hen was begaan of als wrede grap.
Het is vreemd dat men elfen vaak de schuld gaf wanneer iemand epilepsie kreeg. Dit is mogelijk vanwege de gecompliceerde aard van de ziekte en het gebrek aan medische middelen om een dergelijke kwaal te behandelen.
Elfen en Alchemie
Elfen stonden bekend als magische wezens, dus het is geen verrassing dat zij vaak werden gecrediteerd met verschillende soorten magie. Er zijn veel verschillende soorten magie die aan elfen worden toegeschreven, maar een van de populairste naar huidige maatstaven was de alchemie.
Alchemie was een wetenschappelijke en filosofische praktijk die gericht was op het zuiveren van verschillende elementen. Een van de populairste vormen van alchemie die door mensen werd erkend, was het nemen van een aarde-element (meestal een soort metaal) en proberen dit om te zetten in een edel metaal als zilver of goud.
De band van de elfen met alchemie is waarschijnlijk de reden waarom er zoveel verhalen zijn waarin een elf een mens iets geeft dat waardeloos leek (zoals houtskool) dat op magische wijze in goud was getransformeerd tegen de tijd dat ze naar huis terugkeerden.
Elfen en verleiding
Een andere veel voorkomende bedreiging die elven voor mensen zouden hebben was verleiding. Om de een of andere reden hadden elfen veel verlangens om mensen tot seksuele betrekkingen met hen te verleiden en in verhalen werd daar vaak voor gewaarschuwd.
Sommige elfen werden opgetekend als zeer krachtig met deze verlangens. Op een gegeven moment ontstond het idee dat mannelijke elfen zich aan vrouwen opdrongen terwijl ze sliepen. Deze kwestie werd gerapporteerd in de Schotse heksenprocessen, en de elfen in de verhalen werden geïnterpreteerd als een alias voor de Duivel zelf.
Elfen en Veranderlijken
Vreem genoeg dacht men dat elfen soms menselijke baby’s belangrijker vonden dan hun eigen soort. Er werd veel gespeculeerd over waarom dit zo was, maar er waren twee belangrijke theorieën. De eerste was dat de elfen dol waren op de mensenbaby’s die zij stalen vanwege hun blonde haar en blauwe of grijze ogen. De tweede was dat de kinderen werden gestolen om te gebruiken in een tiende voor de Hel, zodat de elfen niet een van hun eigen kinderen hoefden op te offeren.
Als een elf een kind kwam stelen, liet hij een van zijn eigen kinderen achter in plaats van het gestolen kind. Dit elfenkind stond bekend als een ‘wisselkind’. Deze kinderen leken mensen te zijn, maar hadden vaak onverklaarbare ziekten. Het ontdekken van een wisselkind in plaats van een mensenbaby was een ernstige situatie. Vaak, vanwege de vele problemen die wisselkinderen met zich meebrachten en hun merkbare behoefte om meer te eten dan een mensenbaby, werden wisselkinderen gedood voordat zij de kans hadden om de vroege kinderjaren te bereiken. Men dacht dat het laten leven van het wisselkind de middelen van de hele familie in gevaar bracht, waardoor kindermoord de beste optie was voor het ongelukkige paar.
Oorsprong van de Elfen Mythe
Arisen uit Kaïn’s moord op Able
Sommige bronnen lijken te denken dat de elfen zijn ontstaan uit Kaïn’s moord op Able. Dit is het geval in Beowulf, waarin duidelijk staat dat elfen een ras zijn geworden door deze ongelukkige gebeurtenis.
Semi-verbannen engelen
Andere bronnen lijken te denken dat elfen de engelen kunnen zijn geweest die ervoor kozen neutraal te blijven in de strijd om de Hemel met God tegenover Lucifer. Zij werden uit de Hemel verbannen omdat zij God niet hielpen, maar omdat zij hem niet verraadden werden zij niet tot de Hel veroordeeld. In plaats daarvan werden ze verbannen naar de Aarde, waar ze bekend zouden worden als elfen.
Lost Children Of Eve
Een oud IJslands verhaal suggereert dat elfen de verloren kinderen van Eva zouden kunnen zijn. Het verhaal vertelt dat op een dag, toen God door de Hof van Eden wandelde, Eva zich schaamde dat haar kinderen vies waren. Ze zei dat ze zich voor God moesten verstoppen, zodat ze zich niet hoefde te schamen voor het feit dat God hen in hun toestand zou zien.
Toen God naar Eva toeliep en haar vroeg waar haar kinderen waren, loog ze en zei dat ze het niet wist. Boos dat zij tegen hem durfde te liegen, zei God: “Wat de mens voor God verbergt, zal God voor de mens verbergen.” Vanaf die dag zag Eva haar kinderen nooit meer terug.
Het verhaal suggereert verder dat de kinderen de Huldufólk (het verborgen volk ) van IJsland werden.
Geboren tot Elfen
De Germaanse verhalen die de inspiratie zouden zijn voor de eerste verhalen over de elfen suggereren dat deze wezens konden worden geschapen door de wedergeboorte van de doden. De oude Noorse teksten lijken te impliceren dat verering van de elfen en verering van dode voorouders één en hetzelfde zijn. Dit suggereert dat een persoon kan worden herboren in een bovennatuurlijk wezen zoals de elf wanneer hij overgaat naar het hiernamaals.
Aanwijzingen voor dit geloof zijn te vinden in verhalen zoals ‘The Saga of Olaf the Holy’ waarin de voorvader van de koning een grafheuvel heeft die is gemarkeerd als ‘Olaf, the Elf of Geirstad.’ Dit weerspiegelt het geloof dat de voorvader van de koning in het hiernamaals een elf werd.
De verklaring van vreemde voorvallen
Ten slotte is het zeker mogelijk dat elfen simpelweg werden gecreëerd als een manier om het onverklaarbare in die tijd te verklaren. Dit blijkt uit enkele van de meest voorkomende gebeurtenissen die aan elfen werden toegeschreven – zoals elfenlokken (wanneer een haarlok in de knoop bleek te zitten).
Dit zou mensen ook hebben geholpen om ongelukkige gebeurtenissen zoals de geboorte van een misvormde baby te verwerken. Het zou zeker gemakkelijker zijn geweest zich te ontdoen van een kind dat een gevaar vormde voor de nieuwe familie, als men dacht dat het een elfenwisselaar was in plaats van hun eigen nakomelingen.