Inleiding en geschiedenis
Doopsgezinde kerken
Doopsgezinde kerk in Alabama, VS. De meeste baptistenkerken zien eruit als gewone huizen of gemeentehuizen ©
Doopsgezinden vormen de vijfde grootste christelijke kerk ter wereld. Doopsgezinde kerken zijn te vinden in bijna elk land ter wereld en hebben wereldwijd ongeveer 40 miljoen leden. In Groot-Brittannië behoren 2.150 kerken tot de Baptist Union of Great Britain, die samen 150.000 leden hebben.
De naam ‘baptist’ komt van het baptistische gebruik van onderdompeling in water. De naam werd in de zeventiende eeuw bedacht door tegenstanders van de nieuwe beweging, maar door de volgelingen zelf verworpen. Pas in de negentiende eeuw accepteerden baptisten het gebruik van het label om zichzelf te beschrijven.
Geschiedenis
De wortels van de baptistenbeweging gaan terug tot de zestiende eeuw en de periode na de reformatie, hoewel de eerste baptistengemeente in 1609 in Nederland verscheen. Het was hier dat de predikant van de Church of England, John Smyth, een radicale en schandalige daad verrichtte door zichzelf te dopen door water over zijn hoofd te gieten. Vervolgens doopte hij zijn medehervormer Thomas Helwys en andere leden van de gemeente.
Smyth en Helwys waren in 1607 van Engeland naar Holland vertrokken, nadat ze vervolgd waren omdat ze de Kerk van Engeland wilden zuiveren van alle sporen van het rooms-katholicisme. Zowel Smyth als Helwys hadden zich in 1606 aangesloten bij een groep ‘Separatisten’ in Gainsborough. Hun drie kernovertuigingen zouden de latere Baptisten gaan vormen. Deze waren:
- De Bijbel, niet de kerkelijke traditie of religieuze geloofsbelijdenis, was de leidraad in alle zaken van geloof en praktijk.
- De kerk moest alleen bestaan uit gelovigen, niet uit alle mensen die in de plaatselijke parochie waren geboren.
- De kerk moet worden bestuurd door die gelovigen, niet door hiërarchische figuren zoals bisschoppen.
Op den duur gingen Smyth en Helwys in Holland uit elkaar omdat Smyth de echtheid van zijn zelf toegediende doopsel in twijfel trok. In 1612 keerden Helwys en anderen terug naar Engeland om de eerste Baptistengemeente op Engelse bodem te stichten.
Doopsgezinden ontwikkelden zich aanvankelijk in twee stromingen van theologisch denken:
- Algemene Baptisten geloofden dat toen Christus aan het kruis stierf, hij voor iedereen in het algemeen stierf.
- Particuliere Baptisten volgden de calvinistische traditie om te geloven dat Christus voor een bepaalde groep of uitverkorenen stierf.
Deze twee groepen kwamen uiteindelijk in 1813 samen om een Algemene Unie te vormen, die aan het eind van de negentiende eeuw de Baptist Union of Great Britain and Ireland werd.
Doorheen de zeventiende eeuw werden baptisten vervolgd om hun geloof, ze stonden bekend als ‘nonconformisten’ of ‘Dissenters’. Ze weigerden lid te worden van de Church of England, omdat ze zeiden dat Christus – en niet de vorst – het hoofd van de kerk was.
De negentiende eeuw was een periode van aanzienlijke groei voor de Baptistenbeweging. Grote predikers als Charles Haddon Spurgeon in Londen en Alexander Maclaren in Manchester trokken duizenden mensen aan.
Heden ten dage worden Baptisten wereldwijd vertegenwoordigd door de Baptist World Alliance die in 1905 werd opgericht. Zij biedt een internationaal forum voor de uitwisseling van het baptistische gedachtegoed, met speciale aandacht voor zaken betreffende christelijk onderwijs, godsdienstvrijheid, mensenrechten en zending.
In 2009 vieren baptisten de 400e verjaardag van het ontstaan van de baptistenbeweging.