Difterie is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Corynebacterium diphtheria, die vooral de keel en de bovenste luchtwegen infecteert, en een toxine produceert dat andere organen aantast. De ziekte begint acuut en de belangrijkste kenmerken zijn keelpijn, lage koorts en gezwollen klieren in de hals, en het toxine kan in ernstige gevallen myocarditis of perifere neuropathie veroorzaken. Het difterietoxine veroorzaakt een membraan van dood weefsel dat zich over de keel en de amandelen ophoopt, waardoor ademhalen en slikken moeilijk worden. De ziekte wordt verspreid door direct lichamelijk contact of door het inademen van de aërosolvormige afscheidingen van hoest of nies van besmette personen.
Vaccinatie tegen difterie heeft de mortaliteit en morbiditeit van difterie drastisch teruggedrongen, maar difterie is nog steeds een belangrijk gezondheidsprobleem voor kinderen in landen met een lage EPI-dekking. In landen waar difterie endemisch is, komt de ziekte meestal voor als sporadische gevallen of in kleine uitbraken. Difterie is dodelijk in 5 – 10% van de gevallen, met een hoger sterftecijfer bij jonge kinderen. De behandeling bestaat uit de toediening van difterie-antitoxine om de effecten van het toxine te neutraliseren, en antibiotica om de bacterie te doden.
Difterievaccin is een bacterieel toxoïde, d.w.z. een toxine waarvan de giftigheid is geïnactiveerd. Het vaccin wordt gewoonlijk gegeven in combinatie met andere vaccins als DTwP/DTaP-vaccin of pentavalent vaccin. Voor adolescenten en volwassenen wordt het difterietoxoïd vaak gecombineerd met tetanustoxoïd in lagere concentratie (Td-vaccin).
De WHO beveelt een primaire vaccinatiereeks van 3 doses met difterie bevattend vaccin aan, gevolgd door 3 boosterdoses. De primaire serie moet al op de leeftijd van 6 weken beginnen en de volgende doses moeten met een tussenpoos van ten minste 4 weken worden toegediend. De 3 boosterdoses moeten bij voorkeur worden toegediend tijdens het tweede levensjaar (12-23 maanden), op 4-7 jaar en op 9-15 jaar. In het ideale geval moet er ten minste 4 jaar tussen de boosterdoses liggen.
- Om de immuniteit tegen difterie verder te bevorderen, moet een gecombineerd vaccin tegen difterie en tetanustoxoïd (Td of TD) worden gebruikt in plaats van alleen tetanustoxoïd. Dit kan zowel bij zwangerschap als na verwondingen worden gebruikt.
WHO position papers
- Diftherie position paper
WHO position paper (2017) - Volledige lijst van WHO position papers en begeleidende documenten
- Immunisatieschema’s
Ziektelast en surveillance
- Diphtheriegegevens
- WHO-surveillancenormen
Vaccinonderwerpen
- WHO geprekwalificeerde vaccins
- Immunologische basis voor Immunisatie: Difterie (update 2009)
- Vaccinveiligheid (DTP)
- Meer informatie over difterievaccins