“De Vijf”, een muzikale groep die ook bekend staat als “de Nieuwe Russische School”, “De Machtige Vijf”, en “Machtige Handvol” was een verzameling van vijf gevierde Russische componisten die de nadruk legden op het geven van een eigen identiteit aan de Russische klassieke muziek. Tot de leden behoorden Alexander Borodin, Nikolai Rimsky-Korsakov, Modest Moesorgsky, César Cui, en de leider Mily Balakirev. Van 1856 tot 1870 was de groep gevestigd in Sint-Petersburg en werkte samen met als doel een apart genre van Russische klassieke muziek te creëren.
Borodin (linksboven), Korsakov (rechtsboven), Moesorgski (rechtsonder), Balakirev (linksonder), Cui (midden)
Oorsprong
De Vijf, met uitzondering van Balakirev, worstelden allemaal in hun streven om Russische muziek te promoten. Ook was geen van de vijf van etnisch Russische afkomst (Velikoross). Borodin’s voorvaderen waren Georgisch, Rimsky-Korsakov en Moesorgsky hadden Pools-Litouwse voorouders, en Cui was van Franse afkomst. Balakirev was de enige “burger” in de groep; alle andere leden hadden een sterke militaire achtergrond of waren zelf militairen.
Oprichting
In 1856 kwam de formatie op gang toen César Cui en Balakirev een vergadering hielden. In 1857 sloot Modest Moessorgski zich bij de strijd aan. In 1861 en 1862 sloten respectievelijk Nikolai Rimsky-Korsakov en Alexander Borodin zich bij de groep aan. Alle leden van “De Vijf” waren toen nog jong. In 1862 was Rimsky-Korsakov net 18, Moesorgsky 23, Cui 27 en Balakirev 25. Borodin was 28 jaar oud en de oudste van het stel. Deze muziekrevolutie was vooral het geesteskind van Balakirev, en hij was de eerste die tegenwerking ondervond. Er was controverse rond een Slavisch Concert, waarbij de naam “Mighty Handful” (die de groep aanvankelijk gebruikte) zware kritiek en spot oogstte van de Russische Muziekvereniging, de academici van het conservatorium en hun aanhangers in de pers. De Russische componisten die voor de buitenlandse delegatie optraden waren Nikolaj Rimski-Korsakov, Mili Balakirev, Aleksandr Dargomizjski en Michail Glinka. De groep verkoos echter de critici te negeren en onder die naam te blijven optreden. Borodin, Cui, Rimsky-Korsakov, en Moesorgsky verzamelden zich rond Balakirev, hun leider, en bleven optreden als “De Vijf”/”Machtige Handvol.”
Muzikaal Overzicht
“De Vijf” opereerden voornamelijk vanuit de kleinere provincies, verstoken van enige hofconnecties, in tegenstelling tot de “elite” conservatoriumcomponisten. Hun beweging was meer gericht op het meer klassieke, “authentiek Russische.” Zij maakten opera’s over uitgesproken Russische onderwerpen en spanden zich in om de invloed van inheemse muziek in hun liederen te verwerken. Hun werken omvatten “het luiden van kerkklokken”, de muziek in Kaukasische dansen, Kozakken, kerkgezangen, en dorpsliederen.
“De Vijf” verwerkten ook de geluiden die gegrift stonden met de Russische levensstijl. Balakirev’s eigen transcripties schetsen een kenmerkend beeld van de Russische volksmuziek. Enkele kenmerken van de muziek van de groep zijn:
Tonale veranderlijkheid
Zij slaagden er ook in de “tonale veranderlijkheid”, een kenmerkend aspect van de Russische folk, op kunstige wijze te behouden. Dit gebeurt wanneer een melodie op natuurlijke wijze van het ene naar het andere tooncentrum verschuift, vaak begint een lied in een bepaalde toonsoort en gaat uiteindelijk over in een andere. Dit creëert een voelbare bron van ongrijpbaarheid, een gebrek aan logische progressie, of zogenaamde definitie in de harmonieën. Zelfs wanneer men de muziek van “De Vijf” bekijkt, geeft deze kwaliteit een geheel nieuwe tonale structuur aan de Russische muziek, uniek ten opzichte van haar westerse tegenhangers.
Heterofonie
In deze context brengen meerdere uitvoerenden (twee of meer) tegelijkertijd een melodie in verschillende variaties. De zangers improviseren dit tot het eindgedeelte van een lied, wanneer het uiteindelijk terugkeert naar een “enkele” melodische lijn.
Parallelle tertsen, kwarten en kwinten
Dit aparte effect biedt een rauwe sonoriteit aan de Russische muziek, die geheel ontbreekt in de naar verhouding meer gepolijste harmonieën van het Westen.
Zij deden verder een poging om het melismatische, langgerekte boerenlyriek te reproduceren, ook wel bekend als “de ziel van de Russische muziek”. Zij adopteerden meerdere harmonische apparaten om hun eigen “Russische” kleur en stijl te creëren. Dit was niet louter zelfbewust, maar een bloem van hun uitvinding. Ook werden geen van deze apparaten in werkelijkheid in de Russische kerk- of volksmuziek gebruikt:
De hele toonladder
Deze toonladder wordt in de Russische muziek vooral gebruikt om onheilspellende situaties of kwade persoonlijkheden te suggereren. Alle grote componisten hebben er gebruik van gemaakt, namelijk Rimsky-Korsakov, Claude Debussy, en Tchaikovsky. Het werd ook vaak gebruikt in de muziek van horrorfilms.
De Russische submediant
Dit is in feite een harmonisch patroon, zij het in de “majeur”-modus. In dit patroon gaat een van de bovenste delen over van een chromatisch dominante toonhoogte naar een submediant, terwijl alle andere harmonische delen constant blijven. “Scheherezade”, van Rimsky-Korsakov, is het beroemdste voorbeeld van het gebruik van de Russische submediant.
“Octatonische” of verminderde toonladder
In 1867 gebruikte Rimsky-Korsakov deze voor het eerst in “Sadko”, een symfonisch gedicht. De toonladder werd een “visitekaartje” van de Russische muziek, een leidmotief van dreiging en magie dat veelvuldig werd gebruikt door getalenteerde musici.
Modulaire rotatie
“The Five” maakten optimaal gebruik van dit apparaat, en creëerden een soort symfonisch-gedicht-gebaseerde structuur. Dit hielp hen om de rigide wetten van modulatie te vermijden die in het Westen gangbaar waren, en stelde hen verder in staat om muziek te maken die volledig gebaseerd was op de “inhoud”. Zij konden zich ontdoen van de traditionele “wetten van symmetrie” en zich laten inspireren door visuele beschrijvingen en programmatische verklaringen. Moesorgski gebruikte dit het meest, en definieerde daarmee de aparte Russische stijl.
Pentatonische toonladder
Bijna alle Russische nationalistische muziekcomponisten hebben deze stijl overgenomen. Hij bevat slechts 5 noten in het octaaf, in plaats van de formele heptatonische toonladders (mineur, majeur, enz.). Dit aspect wordt gebruikt om een “primitieve” volksstijl te laten doorschemeren, en ook elementen van Azië en het Midden-Oosten.
Impact van het Oriëntalisme
Een ander kenmerk van de groep was hun afhankelijkheid van het “Oriëntalisme.” Ze maakten pro-actief gebruik van oosterse harmonieën en thema’s, waarmee ze zich onderscheidden van westerse componisten. Oriëntalisme wordt algemeen beschouwd als een van de beste eigenschappen van Russische muziek in het Westen. Rimsky-Korsakov gebruikte ook oosterse melodieën en Russische folk in zijn “Eerste Symfonie”, die de toepasselijke titel “Eerste Russische Symfonie” kreeg.
Oriëntalisme was ook niet beperkt tot het gebruik van alleen oosterse melodieën. Wat opviel waren de muzikale conventies die zij uitbeeldden. Ze werden een middel om muziek te schrijven over onbespreekbare onderwerpen – namelijk erotische fantasieën en politieke thema’s. “Antar”, een symfonische suite van Rimsky-Korsakov en “Tamara”, een symfonisch gedicht van Balakirev waren de meest gevierde werken met oriëntalisme als hoofdkenmerk.
Tijdens de jaren 1870 begon de groep uit elkaar te vallen, gedeeltelijk door Balakirevs terugtrekking uit de muziek. De leden van “De Vijf” onderwezen en beïnvloedden verschillende gevierde Russische componisten, waaronder Dmitri Sjostakovitsj, Igor Stravinski, Aleksandr Glazoenov, enz. Twee Franse symbolisten – de legendarische Claude Debussy en Maurice Ravel werden ook beïnvloed door hun “radicale” tonale taal. Alle leden van de groep liggen begraven op het “Tikhvin kerkhof” in Sint-Petersburg. Zij slaagden erin een authentieke Russische muziekstijl te creëren en verwierpen het Germaanse academisme dat het conservatorium van Sint-Petersburg domineerde. De “Moguchaya Kuchka (De Vijf)” vestigden een traditie en werden letterlijk een machtige handvol.
Resource Links:
- Over De Vijf (componisten) op Wikipedia
- Over De Vijf op Britannica
- Over Alexander Borodin op Micheline Walker’s blog
Gerelateerde pianobladmuziek:
- Piano solo bladmuziek van Russische componisten
- Piano solo bladmuziek van Tsjaikovski op meerdere niveaus
- Piano solo bladmuziek van Modest Moessorgski op meerdere niveaus
- Piano solo bladmuziek van Alexander Borodin op meerdere niveaus
- Flight of the Bumblebee: Niveau 6 – Piano bladmuziek
Lees meer over Borodin, Mussorgsky, en Rimsky-Korsakov:
- Borodin, Alexander
- Mussorgsky, Modest
- Rimsky-Korsakov, Nikolai
Lees meer over deze andere Russische componisten:
- Kabalevsky, Dmitry
- Prokofiev, Sergei
- Rachmaninoff, Sergei
- Sibelius, Jean
- Shostakovich, Dmitri
- Stravinsky, Igor
- Tchaikovsky, Pyotr