Op het eerste gezicht is de nieuwe film Ben-Hur een merkwaardig beestje. Hoewel het duidelijk is dat het een remake is van de gelijknamige filmklassieker uit 1959, zijn de oorspronkelijke wortels wat troebeler. De film vertelt het verhaal van Judah Ben-Hur, een Joodse prins uit Jeruzalem die door de Romeinen tot slaaf wordt gemaakt nadat hij is verraden door zijn adoptiebroer Massala, een Romeins officier. Oh, en Jezus speelt ook een rol in de film. Dus waar komt dit verhaal vandaan? Is Ben-Hur een waar gebeurd verhaal, of misschien gebaseerd op de Bijbel? Of is het gewoon historische fictie? De film roept een aantal grote vragen op.
De nieuwe versie is eigenlijk de vijfde film die het verhaal van Ben-Hur vertelt. Er is een tekenfilm uit 2003, met Charlton Heston uit 1959 als de stem van Ben-Hur, maar zelfs Heston’s klassieke versie uit het midden van de vorige eeuw was niet de oorspronkelijke vertelling. Het was een remake van een stomme film uit 1925, die op zijn beurt volgde op een stomme korte film uit 1907. Dus waar is het verhaal begonnen? In een boek, eigenlijk. Ben-Hur: A Tale of the Christ is een roman uit 1880 van de Amerikaanse auteur Lew Wallace. En omdat het een roman is, betekent dat, dat het verhaal van Ben-Hur voor 100% fictie is, geheel bedacht door Wallace. Dus wat doet Jezus in het verhaal?
Ben-Hur wordt beschouwd als een Christelijke roman, misschien wel de meest invloedrijke aller tijden. Het gebruikt het fictieve personage van Judah Ben-Hur als een allegorie voor het leven van Jezus. De twee mannen worden afgebeeld alsof ze in dezelfde tijd bestonden, beiden Joden in het door de Romeinen bezette Israël, en hun levens weerspiegelen elkaar. Een groot deel van het verhaal van Ben-Hur heeft te maken met zijn reis naar wraak. Nadat hij vals beschuldigd is van een misdaad en tot slaaf is gemaakt, worden ook zijn familie en bezittingen hem afgenomen – en heeft hij niets meer. Hij traint om wagenmenner te worden, met wraak op Massala in zijn achterhoofd. Maar zijn verschillende ontmoetingen met Jezus op belangrijke momenten in zijn zoektocht zorgen ervoor dat hij zijn kijk op het leven verandert, met als hoogtepunt dat hij Jezus zijn kruisiging ziet aanvaarden en beseft dat vergeving een waardevoller goed is dan wraak.
Het boek is een van de bestverkochte romans aller tijden, Er zijn naar schatting 50 miljoen exemplaren van verkocht – meer dan van klassiekers als Gone With the Wind, To Kill a Mockingbird en The Great Gatsby. Het was de best verkochte roman van de 19e eeuw, en heeft ook de eer het eerste fictiewerk te zijn dat ooit door een paus, Paus Leo XIII, werd gezegend. Het boek heeft duidelijk geen gebrek aan lofbetuigingen, dus het is geen wonder dat Hollywood voor een vijfde keer langskomt.
Images: Paramount Pictures/MGM; HarperCollins Publishers