Nauwelijks iets doet iemands geestelijke, spirituele en creatieve gezondheid meer goed dan zich voor te nemen meer te lezen en beter te schrijven. De leeslijst van vandaag gaat in op deze parallelle aspiraties. En omdat het aantal boeken dat over lezen en schrijven is geschreven waarschijnlijk veel groter is dan de leescapaciteit van een mensenleven, kan – en mag – deze omnibus geen uitputtende lijst zijn. In plaats daarvan is het een verzameling tijdloze teksten die uw relatie met het geschreven woord radicaal zullen verbeteren, vanuit welke kant van de vergelijking u het ook benadert.
DE ELEMENTEN VAN STIJL
Als iemand grammatica leuk kan maken, is het Maira Kalman wel – The Elements of Style Illustrated verenigt Kalmans kenmerkende eigenzinnigheid met de onmisbare stijlgids van Strunk en White en creëert zo een instant klassieker.
De oorspronkelijke Elements of Style werd in 1919 intern aan de Cornell University gepubliceerd voor gebruik in het onderwijs en in 1959 herdrukt om culturele canon te worden, en Kalmans onnavolgbare versie is een van onze 10 favoriete meesterwerken van grafische non-fictie.
Op een verwante, niet te missen noot: laat de Elements of Style Rap je dag goedmaken.
BIRD BY BIRD
Anne Lamott is misschien het best bekend als non-fictieschrijfster, maar Bird by Bird: Some Instructions on Writing and Life bevestigt dat ze ook een formidabel modern filosoof is. De klassieker uit 1994 is evenzeer een praktische gids voor het schrijversleven als een diepgaande wijsheidstroef over het leven van hart en geest, met inzichten over alles van het overwinnen van zelftwijfel tot het navigeren door de osmotische balans tussen intuïtie en rationaliteit.
Over de kriebels van het schrijven zegt Lamott het volgende:
Wij zijn een soort die moet en wil begrijpen wie we zijn. Schapenluizen schijnen dit verlangen niet te delen, wat een van de redenen is waarom ze zo weinig schrijven. Maar wij wel. We hebben zoveel te zeggen en uit te zoeken.”
En over het grit dat de geest op papier zet, geeft ze raad:
Je begint woorden aaneen te rijgen als kralen om een verhaal te vertellen. Je bent wanhopig op zoek naar communicatie, naar opbouw of vermaak, naar momenten van gratie of vreugde of transcendentie, naar echte of verzonnen gebeurtenissen die tot leven komen. Maar je kunt dit niet willen. Het is een kwestie van volharding, geloof en hard werken. Dus je kunt net zo goed gewoon aan de slag gaan.”
Over waarom we lezen en schrijven:
Schrijven en lezen verminderen ons gevoel van isolement. Ze verdiepen, verbreden en verruimen ons gevoel van leven: ze voeden de ziel. Wanneer schrijvers ons het hoofd doen schudden door de exactheid van hun proza en hun waarheden, en ons zelfs laten lachen om onszelf of het leven, wordt onze veerkracht hersteld. We krijgen een kans om te dansen met, of op zijn minst mee te klappen met, de absurditeit van het leven, in plaats van er keer op keer door verpletterd te worden. Het is als zingen op een boot tijdens een verschrikkelijke storm op zee. Je kunt de razende storm niet stoppen, maar zingen kan de harten en geesten veranderen van de mensen die samen op dat schip zijn.”
Over het schrijven
Geroemd als een van de meest succesvolle schrijvers die er bestaan, heeft Stephen King honderden boeken op zijn naam staan, waarvan de meeste bestsellers. Over schrijven: A Memoir of the Craft is deels meester-blauwdruk, deels memoires, deels meditatie op het leven van de schrijver, gefilterd door de lens van zijn bijna-fatale auto-ongeluk en het nieuwe begrip van het leven dat het neersloeg.
Hoewel sommigen scepticisme hebben geuit over het vermogen van een “populaire schrijver” om serieus genomen te worden als een orakel van “goed schrijven,” verwoordde Roger Ebert het het best: “Nadat ik ontdekte dat zijn boek On Writing meer nuttige en opmerkzame dingen te zeggen had over het vak dan enig ander boek sinds Strunk and White’s The Elements of Style, ben ik over mijn eigen snobisme heengestapt.”
Een paar favorieten uit het boek volgen.
Over het open einde:
De beschrijving begint in de verbeelding van de schrijver, maar moet eindigen in die van de lezer.”
Op feedback:
Schrijf met de deur dicht, herschrijf met de deur open.”
Over de levensader van het schrijven:
Het begint hiermee: zet je bureau in de hoek, en elke keer dat je daar gaat zitten schrijven, herinner je jezelf eraan waarom het niet in het midden van de kamer staat. Het leven is geen ondersteunend systeem voor kunst. Het is andersom.”
Over de relatie tussen lezen en schrijven, die ik van harte onderschrijf:
Mag ik bot zijn over dit onderwerp? Als je geen tijd hebt om te lezen, heb je ook niet de tijd (of de middelen) om te schrijven. Zo simpel is het.”
ZEN IN DE KUNST VAN SCHRIJVEN
In Zen in de kunst van het schrijven: Releaseasing the Creative Genius Within You, deelt Ray Bradbury – veelgeprezen auteur, dystopisch romanschrijver, hater van symboliek – niet alleen zijn wijsheid en ervaring in het schrijven, maar ook zijn aanstekelijke enthousiasme voor het vak. Het boek combineert praktische how-to’s over alles van het vinden van je stem tot het onderhandelen met redacteuren met fragmenten en blikken uit de carrière van de auteur zelf, en is tegelijkertijd een handleiding en een manifest, doordrenkt met evenveel inzicht als enthousiasme.
Over de sleutel tot creativiteit (cue in Elizabeth Gilbert’s TED talk):
Dat is het grote geheim van creativiteit. Je behandelt ideeën als katten: je zorgt dat ze je volgen.”
Over wat je moet lezen:
Zoek in je lectuur boeken om je kleurgevoel te verbeteren, je gevoel voor vorm en grootte in de wereld.”
Over kunst en waarheid:
We hebben onze Kunsten zodat we niet zullen sterven aan de Waarheid.”
Over signaal en ruis, met een ingebedde boodschap dat “je een mashup bent van wat je in je leven toelaat”:
De onze is een cultuur en een tijd die immens rijk is aan afval, maar ook aan schatten.”
DE OORLOG VAN DE KUNST
Steven Pressfield is een productieve kampioen van het creatieve proces, met al zijn beproevingen en beproevingen, vooral bekend van De oorlog tegen de kunst: Doorbreek de blokkades en win je innerlijke creatieve gevechten – een soort persoonlijk verdedigingssysteem tegen onze grootste vormen van weerstand. “Weerstand” met een hoofdletter R, dus.
Ben je verlamd van angst? Dat is een goed teken. Angst is goed. Net als zelftwijfel, is angst een indicator. Angst vertelt ons wat we moeten doen. Onthoud onze vuistregel: Hoe banger we zijn voor een werk of roeping, hoe zekerder we kunnen zijn dat we het moeten doen.
Weerstand wordt ervaren als angst; de mate van angst staat gelijk aan de kracht van Weerstand. Daarom, hoe meer angst we voelen over een specifieke onderneming, hoe zekerder we kunnen zijn dat die onderneming belangrijk is voor ons en voor de groei van onze ziel.”
Ook van belang: Pressfield’s recente begeleidende gids bij de tekst, Do The Work, een van onze 5 favoriete manifesten voor het creatieve leven.
ADVICE TO WRITERS
Advice to Writers is “een compendium van citaten, anekdotes, en schrijverswijsheden van een duizelingwekkende reeks literaire lichtpunten,” oorspronkelijk gepubliceerd in 1999. Van hoe je een goede agent vindt tot wat personages boeiend maakt, het beslaat het hele spectrum van ambitie en nut, grammatica, genres, materiaal, geld, plot, plagiaat, en, natuurlijk, aanmoediging.
Hier zijn een paar favorieten:
Voltooi elke dag voordat je aan de volgende begint, en zet een stevige muur van slaap tussen die twee. Dit kun je niet doen zonder matigheid.” ~ Ralph Waldo Emerson
Schrijf nooit een roman tenzij het pijn doet als een hete drol die eruit komt.” ~ Charles Bukowski
Breathe in experience, breathe out poetry.” ~ Muriel Rukeyser
Begin met een individu en je merkt dat je een type hebt geschapen; begin met een type en je merkt dat je – niets – hebt geschapen.” ~ F. Scott Fitzgerald
Je hoeft nooit iets te veranderen waarvoor je midden in de nacht bent opgestaan om het te schrijven.” ~ Saul Bellow
Immature dichters imiteren; mature dichters stelen.” ~ T. S. Eliot
Fictie is een leugen, en goede fictie is de waarheid binnen de leugen.” ~ Stephen King
Goede fictie is gemaakt van wat echt is, en aan de werkelijkheid is moeilijk te komen.” ~ Ralph Ellison
Luister, en bepaal dan je eigen mening.” ~ Gay Talese
Zoek een onderwerp waar je om geeft en waarvan je in je hart vindt dat anderen er ook om zouden moeten geven. Het is deze oprechte zorg, niet je spelletjes met taal, die het meest meeslepende en verleidelijke element in je stijl zal zijn.” ~ Kurt Vonnegut
Schrijf zonder loon totdat iemand loon biedt; als niemand binnen drie jaar loon biedt, is hout zagen waarvoor je bedoeld was.” ~ Mark Twain
Oorspronkelijk verschenen, met meer citaten, afgelopen december.
HOW TO WRITE A SENTENCE
Humbaal getiteld maar ongelooflijk ambitieus, How to Write a Sense: And How to Read One van Stanley Fish is niet alleen een handleiding voor het schrijfvak – het is ook een rijke en gelaagde verkenning van taal als een zich ontwikkelend cultureel organisme. Het hoort niet thuis op de plank van je thuisbibliotheek, maar in de diepst gewortelde amfibische onderbuik van je brein – een inzichtelijk, rigoureus handboek over de kunst van het taalgebruik, dat wel eens een van de beste zou kunnen zijn sinds The Elements of Style.
In feite biedt Fish een intelligente weerlegging van enkele van de cultusachtige mandaten van Strunk en White’s bijbel, met name het blindelings aandringen op beknoptheid en zinsminimalisme. Om zijn zaak te bepleiten, haalt hij enkele van de krachtigste zinnen uit de geschiedenis uit elkaar, van Shakespeare tot Dickens tot Lewis Carroll, en gebruikt daarbij een soort literaire forensische wetenschap om de essentie van mooie taal op te graven. Zoals Adam Haslett welsprekend opmerkt in zijn uitstekende FT recensie:
is een echt gemis, niet omdat we per se meer Jamesiaanse romans nodig hebben, maar omdat de instructie om ‘onnodige woorden weg te laten’ (regel 17) er te vaak toe leidt dat jonge schrijvers voorzichtig en saai worden; minimalistische stijl wordt minimalistische gedachte, en dat is een probleem.”
Om de Tetris-achtige kwaliteit van woorden te ontleden, bekijkt Fish de volgende zin van Anthony Burgess uit zijn roman Enderby Outside uit 1968:
‘En de woorden glijden in de door de syntaxis gewijde sleuven, en glinsteren als van atmosferisch stof van die onzuiverheden die wij betekenis noemen.
Voordat de woorden in hun gleuven glijden, zijn het slechts discrete items, die overal en nergens heen wijzen. Als de woorden eenmaal genesteld zijn op de plaatsen die hun ‘gewijd’ zijn – ‘gewijd’ is een prachtig woord dat wijst op de onverbiddelijke logica van syntactische structuren – zijn ze door ligaturen van relaties met elkaar verbonden. Het zijn onderwerpen of voorwerpen of handelingen of beschrijvingen of aanduidingen van manier, en als zodanig verenigen zij zich tot een uitspraak over de wereld, dat wil zeggen, tot een betekenis die men kan overdenken, bewonderen, verwerpen of verfijnen.”
Oorspronkelijk stond het hier afgelopen januari.
ERNEST HEMINGWAY OVER SCHRIJVEN
Ernest Hemingway beweerde ooit dat het ongeluk brengt om over schrijven te praten. Toch schreef hij in de loop van zijn carrière vaak over schrijven, in zijn romans en korte verhalen, in zijn brieven aan redacteuren, vrienden, critici en geliefden, in interviews, en zelfs in artikelen die speciaal voor dat onderwerp waren geschreven. In Ernest Hemingway on Writing verzamelt redacteur Larry W. Phillips de beste, geestigste en diepzinnigste Hemingway’s beschouwingen over het schrijven, de aard van de schrijver en de elementen van het schrijversleven. De slanke bundel bevat inzichten over alles, van werkgewoonten tot stemmingsmanagement en discipline tot weten wat weg te laten, geleverd met Hemingway’s onmiskenbare persoonlijkheid en zijn kenmerkende ijver voor integriteit.
Over wat een goed boek maakt:
Alle goede boeken lijken op elkaar in die zin dat ze waarachtiger zijn dan wanneer ze echt gebeurd waren en dat je na het lezen van een boek het gevoel hebt dat alles wat je is overkomen en daarna is gebeurd, van jou is: het goede en het slechte, de extase, de wroeging en het verdriet, de mensen en de plaatsen en hoe het weer was. Als je zo kunt worden dat je dat aan de mensen kunt geven, dan ben je een schrijver.”
Over symboliek:
Er is geen symboliek . De zee is de zee. De oude man is een oude man. De jongen is een jongen en de vis is een vis. De haaien zijn allemaal haaien, niet beter en niet slechter. Alle symboliek die mensen zeggen is onzin. Wat verder gaat is wat je verder ziet als je het weet.”
(Cue in andere beroemde schrijvers over symboliek, van Jack Kerouac tot Ray Bradbury tot Ayn Rand.)
Over de kwaliteiten van een schrijver:
Al mijn hele leven heb ik naar woorden gekeken alsof ik ze voor het eerst zag.”
Vooreerst moet er talent zijn, veel talent. Talent zoals Kipling had. Dan moet er discipline zijn. De discipline van Flaubert. Dan moet er een idee zijn van wat het kan zijn en een absoluut geweten dat even onveranderlijk is als de standaardmeter in Parijs, om namaak te voorkomen. Dan moet de schrijver intelligent en belangeloos zijn en bovenal moet hij overleven. Probeer al deze dingen in één persoon te krijgen en laat hem door alle invloeden heen komen die op een schrijver drukken. Het moeilijkste, omdat de tijd zo kort is, is dat hij overleeft en zijn werk afkrijgt.”
Het meest essentiële geschenk voor een goede schrijver is een ingebouwde, schokbestendige shitdetector. Dit is de schrijversradar en alle grote schrijvers hebben die gehad.”
HOW TO READ A BOOK
How to Read a Book, oorspronkelijk geschreven door Mortimer Adler in 1940 en herzien met Charles van Doren in 1972, is het soort boek dat vaak wordt omschreven als een “levende klassieker” – “klassieker” omdat het handelt over het fundamentele en onveranderlijke mesmerisme van het geschreven woord, en “levend” omdat het dit doet op een manier die dit mesmerisme loskoppelt van zijn harde medium, waardoor de essentie evolueert met onze cultuur door de decennia heen. Van elementair lezen tot systematisch skimmen en inspecterend lezen tot snellezen, Adler’s how-to’s zijn net zo efficiënt van toepassing op praktische tekstboeken en wetenschapsboeken als op poëzie en fictie.
Een van de mooiste punten van het boek gaat over de fundamentele yin-yang van hoe ideeën reizen en doordringen tot de geest – de met elkaar verweven handelingen van lezen en schrijven. Marginalia – die flarden van gedachten en zaden van inzicht die we in de marges van een boek krabbelen – hebben een heel eigen sociaal leven: vraag het maar aan Sam Anderson van The New York Times, die onlangs zijn jaaroverzicht van marginalia deelde in een prachtige interactieve functie. Er is bijna niets dat zowel de utilitaire noodzaak als de creatieve aantrekkingskracht van marginalia beter weergeeft dan dit fragment uit Adlers klassieker:
Wanneer je een boek koopt, vestig je er een eigendomsrecht op, net zoals je doet met kleren of meubels wanneer je die koopt en ervoor betaalt. Maar de aankoop is in het geval van een boek eigenlijk alleen maar de opmaat naar bezit. Volledige eigendom van een boek ontstaat pas wanneer je het tot een deel van jezelf hebt gemaakt, en de beste manier om jezelf tot een deel ervan te maken – wat op hetzelfde neerkomt – is door erin te schrijven.
Waarom is het markeren van een boek onontbeerlijk om het te kunnen lezen? Ten eerste houdt het je wakker – niet alleen bewust, maar klaarwakker. Ten tweede, lezen, als het actief is, is denken, en denken heeft de neiging zich uit te drukken in woorden, gesproken of geschreven. De persoon die zegt dat hij weet wat hij denkt maar het niet kan uitdrukken, weet meestal niet wat hij denkt. Ten derde helpt het opschrijven van uw reacties u om de gedachten van de auteur te onthouden.
Het lezen van een boek zou een gesprek tussen u en de auteur moeten zijn. Vermoedelijk weet hij meer over het onderwerp dan u; zo niet, dan moet u zich waarschijnlijk niet met zijn boek bezighouden. Maar begrijpen is een tweerichtingsverkeer; de leerling moet zichzelf en de leraar in vraag stellen, zodra hij begrijpt wat de leraar zegt. Het markeren van een boek is letterlijk een uiting van je meningsverschillen of je overeenkomsten met de auteur. Het is het hoogste respect dat je hem kunt geven.”
Voor het eerst hier te zien, samen met een meditatie over moderne marginalia, in december.