A Guide to Shakespeare: De 15 Beste Toneelstukken Gerangschikt

Advertenties

Kijk naar mijn roman CADIVEL – EEN STAD AAN DE ROUGE RANDEN VAN DE ZEE op Kindle!

Wat zijn de beste werken van de beste schrijver in de Engelse taal?

Het lijkt misschien een vreemd project, om te proberen een aantal van Shakespeare’s toneelstukken te rangschikken. Maar ik denk dat het een nuttige oefening is voor degenen die een stuk van Shakespeare willen lezen of zien, maar niet zeker weten waar te beginnen – en ook een waardig debat voor degenen onder u die goed op de hoogte zijn!

Dus hoewel ik zal proberen mijn beschrijvingen kort te houden, hoop ik u ook een idee te geven over de ervaring van het lezen van elk van deze stukken. Shakespeare kan een uitdaging zijn, maar ook ongelooflijk de moeite waard. De taal is verbluffend, de plots zijn spannend. Als je de tijd en het geduld hebt voor close reading en herlezing, kan iedereen, ongeacht wat je doorgaans leest, veel uit een stuk van Shakespeare halen.

1. Hamlet

Met een aangrijpend plot, briljant taalgebruik, beklijvende beeldspraak, memorabele personages en filosofische onderzoekingen die je nog lang na de ontknoping van het stuk zullen achtervolgen, heeft Hamlet het allemaal. Er wordt vaak gezegd dat we onszelf zien in Hamlet (het personage) – dat we allemaal gevangen zitten in dit fantastische experiment dat leven heet, zonder dat we weten waar het heen gaat of hoe we er het beste van kunnen maken. Dus proberen we het. We proberen onze relaties, onze carrières, onze talenten, onze problemen op te lossen – vaak proberen we het tot op het uiterste van ons hart en ons verstand. De tragedie van Hamlet is dat we kunnen proberen, en toch falen.

2. King Lear

Lear is de droevigste van de grote Shakespeareaanse tragedies (Hamlet, Lear, Othello, Macbeth), die een verpletterend donkere wereld inneemt die een voortdurend sprankje hoop toelaat dat verdwijnt zonder verzoening bij de ontknoping. Deze aanhoudende kans op een happy end sleept ons mee en houdt ons van begin tot eind op het puntje van onze stoel. Waar Hamlet gesloten en innerlijk is, binnen een enkele familie en enkelvoudige geesten, is Lear uiterlijk, handelend over meerdere families, waar we dezelfde fouten herhaald en weerspiegeld zien in verschillende omstandigheden. Een uitdagend stuk met een complexe structuur en de adembenemende taal van de stormen, met daarbovenop nog wat radicale politiek, Lear is een ander onmiskenbaar toonbeeld van Shakespeare’s genialiteit.

3. Een Midzomernachtsdroom

Met misschien wel de mooiste poëzie van alle Shakespeare-stukken, vertelt Een Midzomernachtsdroom een romantisch, slim, grappig, en wonderbaarlijk tijdloos verhaal dat generatie na generatie geliefd is geweest. Elk moment van het stuk is plezierig, van de problemen van een overheersende vader in het begin, tot een kleinzielig gevecht tussen de feeënkoning en -koningin, tot de chaos van liefdesdrankjes en koppelruil, en natuurlijk de onvergetelijke Nick Bottom. A Midsummer Night’s Dream zal altijd de moeite van het lezen waard blijven.

4. The Winter’s Tale

The Winter’s Tale voelt deels aan als een structurele oefening, waarbij de eerste helft van het stuk een tragedie is en de tweede helft een komedie. Seksuele jaloezie vormt de kern van de tragische plot, met als hoogtepunt de schokkende afbraak van een gezin, en de beruchte toneelregie “Exit achtervolgd door een beer”. Maar de tweede helft verkent de verlossing met een komische en vertederende sensibiliteit, en creëert een idyllisch pastoraal decor dat, vrij van de politiek en de corruptie van de stad, leidt naar een verzoening die onmogelijk leek. Toch geeft deze samensmelting van smaken The Winter’s Tale een eigen gevoel: het gevoel van een verhaal dat groeit en evolueert omwille van zichzelf. The Winter’s Tale verenigt Shakespeare’s tragische en komische vaardigheden in een enkel, wonderbaarlijk werk.

5. Twaalfde Nacht

Gegroeid uit de vijf jaar dat Shakespeare komedies schreef, verweeft Twaalfde Nacht alle beste komische elementen van Shakespeare. Een geestige dwaas, dronken idioten, lang verloren tweelingen en verdeelde families, een romantische idioot van een man die achter een vrouw aanzit die veel beter is dan hij, en hardcore gender-bending. Twaalfde Nacht heeft het allemaal. En het voelt ook alsof het een krachtige emotionele ruggengraat heeft in het verhaal van Viola en Sebastian. Twelfth Night is Shakespeare’s komische meesterwerk.

6. The Tempest

Over een tovenaar-prins die met zijn dochter en een kannibaal op een verlaten eiland woont en degenen bezoekt die hem verraden hebben. The Tempest is Shakespeare’s laatste stuk, en zo voelt het ook. De aangrijpende poëzie, het herhalen en hertekenen van plots en thema’s die hij in de loop van zijn carrière had verkend, en het boeiende gebruik van tovenarij (als symbool voor kunst en schrijven) creëren een krachtig gevoel van afsluiting. The Tempest is ook een fascinerend literair werk, als een van de eerste stukken Engelse literatuur over de koloniale ontmoeting, en vanwege het niet aflatende en inventieve gebruik van symboliek en allegorie. Het plot op zich is een romantisch vignet en een duik in de geest van een meesterkunstenaar. Maar gezien in de context van de rest van zijn werk, is dit stuk belangrijk omdat het Shakespeare’s gedachtegang over wraak afsluit. Talloze toneelstukken, van Titus Andronicus tot Hamlet, gaan over wraak, en in The Tempest toont Shakespeare eindelijk een weg om aan het gewelddadige verloop ervan te ontsnappen.

7. Macbeth

De kortste van de tragedies naast Romeo en Julia, Macbeth is een wervelwind van ambitie, moord, en waanzin. Vreemd genoeg, ondanks zijn reputatie van schurk, heeft Macbeth een sterk moreel kompas, en toch wordt hij gedreven tot onvoorstelbare daden, wat een spannende ontwikkeling is om naar te kijken. Combineer zijn ontwikkeling met een levendig beeld van historisch Schotland, en de heksen met hun tumultueuze en ontzagwekkende toespraken, en je hebt een onvergetelijk toneelstuk.

8. De koopman van Venetië

De koopman van Venetië wordt vaak verwaarloosd vanwege zijn twijfelachtige portrettering van de geldlenende jood Shylock. Maar dit stuk is misschien wel Shakespeare’s meest tot nadenken stemmende komedie, niet alleen vanwege de kijk op hoe de maatschappij omgaat met diversiteit, maar ook vanwege de sterke heldin Portia en een frisse kijk op relaties en het huwelijk. Voor een mannelijke dichter uit het einde van de 16e eeuw loopt Shakespeare ver vooruit op het gebied van gendergelijkheid, en portretteert hij net zo gemakkelijk idiote echtgenoten als feeksachtige echtgenotes; De koopman van Venetië is daarop geen uitzondering. Dit is een toneelstuk waarin de implicaties van een kapitalistische, globalistische maatschappij op onze familiale en sociale relaties worden onderzocht, en waarin onderweg wordt geflirt met homoseksualiteit en poëzie. De schokkende, brute ontknoping dwingt ons ook na te denken over hoe we de “Ander” in onze samenleving behandelen.

9. As You Like It

Een zorgeloze poëtische fantasie, As You Like It is Shakespeare’s ultieme plattelandstoneelstuk, met een vrolijke bende Robin Hood-achtige boswachters, een perfect paar zussen, en de miserabele nihilist Jacques. As You Like It is niet gericht op het bereiken van een logische conclusie (het einde is zo onzinnig als maar kan), maar neemt de lezer mee op een tocht door verraad, verleiding, idyllische pastoraliteit, filosofie, worstelen, en natuurlijk, geslachtsverwisseling.

10. Henry IV Deel 1

Henry IV is een complex toneelstuk dat soms om verschillende redenen moeilijk te begrijpen is. Shakespeare’s presentatie van het uitbreken van rebellie in Engeland in de nasleep van Henry IV’s troonsbestijging onthult veel inzicht over politiek gezag, Engels-Welshe verhoudingen, het ontstaan van de moderne politiek, en het mechanisme van wraak op nationale schaal. Ondertussen is de presentatie van de onnavolgbare Falstaff en zijn wereld van drank en trucs spannend met zijn eindeloze grappen en herinnert de lezer aan een heel andere kant van de Engelse staat, en een donkere kant van Engelands grote ‘held’, Hal/Henry V. De tweezijdigheid van dit stuk is wat het plezierig maakt, met een balans tussen epische oorlogvoering en kroeggrappen.

11. All’s Well That Ends Well

Een van de “probleemtoneelstukken”, All’s Well is een komedie die veel te donker aanvoelt om een komedie te zijn. Het presenteert een wereld die onherstelbaar gebrekkig is, personages die echt corrupt en moreel bankroet zijn, en toch laat het de logica van een komedie plaatsvinden met geestige en seksuele plagerijen, volwassenwording, bed-swappende huwelijkstrucs, en een verlossend einde. Parolles fungeert als de snel pratende schurk die de domme student Bertram verleidt tot een onverstandige militaire carrière; het hele stuk speelt zich af tegen de achtergrond van een vergrijzende staat waarin de jongere generatie niet in staat is de aftakeling van de oudere generatie te compenseren. Bekende stijlfiguren worden herzien en ontleed, zelfs de indrukwekkende heldin Helena heeft haar momenten van verbijsterende domheid. All’s Well That Ends Well is leuk om te lezen, maar aan het eind vraag je je af waarom je gelachen hebt.

12. Much Ado About Nothing

Much Ado heeft het gevoel dat het veel van de elementen definieert waar we zo van houden in Shakespeare-komedies. Er is de onvergetelijke Dogberry en zijn malapropismen, het oneindig geestige liefdesverhaal van Benedick en Beatrice, een halsoverkop romanticus in Claudio, en de geheel onverwachte afsluitende verlossing die alle betrokkenen lachend, feestend en getrouwd achterlaat. Much Ado gaat gewoon niet verder dan deze typische elementen, maar is toch van begin tot eind een sympathiek stuk.

13. Romeo en Julia

Klassieker^

Met verbluffende poëzie en een indringende verkenning van de mechanismen van wraak, is Romeo en Julia een intelligenter stuk dan velen doen voorkomen. Toch is er iets aan dat jeugdig en dom aanvoelt… Hm… oh wacht, ik weet het, het is de idiotie van niet alleen de hoofdpersonages, maar van alle personages. Verona is in een eeuwigdurende, zinloze stedelijke turfoorlog, oude Capulet en Montague hijgend en zwaaiend met hun wandelstokken naar elkaar. Het tragische einde is evenzeer het resultaat van louter toeval als van de meedogenloze werking van ongecontroleerd geweld, en hoewel het stuk nauwelijks genuanceerd is, maken de intelligente ideeën die achter deze onvergetelijke romance schuilgaan het tot een indrukwekkende vroege prestatie.

14. Measure For Measure

Measure for Measure is een briljant onderzoek naar de stad en het politieke gezag. Hoe moet het gezag in een stad functioneren? Aan welke morele normen moeten de heersers en de burgers zich houden? Hoe moet een gouverneur omgaan met de bevolking? Hertog Vincentio stelt deze vragen over zijn stadstaat Wenen, vermomd als broeder om een kijkje uit de eerste hand te krijgen. Hij ziet de corruptie en het verval van de stad, maar maakt om de haverklap verkeerde inschattingen en dubieuze oordelen om zich te amuseren met “voor god spelen” in zijn eigen stad. Measure For Measure, met trucs in bed en in het hoofd, levert de sterkste kritiek op de logica van komedies, en schept in plaats daarvan een wereld die spookachtig realistisch is.

15. Antony and Cleopatra

Met de meeste scènes van alle Shakespeare-stukken, is Antony and Cleopatra een wilde rit door Rome en Egypte, oorlog en vrede, en een bizar liefdesverhaal. Antony and Cleopatra is meer geënsceneerd als een snelle thriller en overdrijft evenveel als het opwindt. Maar wat het bij elkaar houdt als een uitstekend stuk zijn de hoofdpersonages – beiden meeslepend verscheurd tussen overtuigingen en motivaties, en toch op het einde houden ze van elkaar. Het is een volwassen versie van Romeo en Julia – ware liefde, maar verscheurd door politieke realiteiten en boeiende complexiteit van emoties.